Έκθεση για την Ποσειδωνία της Ν. Ιταλίας στο Πεκίνο

Εύα Παπαζή

Η Ποσειδωνία, στην περιοχή της Καμπανίας της νοτίου Ιταλίας, ήταν μια ελληνική αποικία που χτίστηκε πάνω από 2500 χρόνια πριν. Ο μύθος λέει ότι εκεί έζησε ο Ποσειδώνας, γι' αυτό και οι αρχαίοι Έλληνες της έδωσαν αυτό το όνομα. Ονομάστηκε Πέστουμ (Paestum) αργότερα, όταν πέρασε κάτω από την ρωμαϊκή κυριαρχία. Η πόλη διοικήθηκε ανά τους αιώνες από διάφορους λαούς και είδε την πτώση και της αρχαίας Ελλάδας και της Ρώμης.

Στιγμιότυπο από την ταινία για τους αρχαίους ελληνικούς ναούς της περιοχής του Πέστουμ, στην έκθεση «Πέστουμ: μια πόλη της αρχαίας Μεσογείου» (φωτ.Εύα Παπαζή, 11 Μαΐου 2019)

Κάποια στιγμή γύρω στον 7ο αιώνα μ.Χ., η Ποσειδωνία εγκαταλείφτηκε και σιγά σιγά καλύφθηκε από βάλτο για πάνω από χίλια χρόνια, για να ανακαλυφθεί μόλις τον 18ο αιώνα. Η αρχαία ελληνική αποικία έχει ανάμεσα σε πολλά άλλα και τρεις θαυμάσιους δωρικούς ναούς να επιδείξει, οι οποίοι είναι αρχαιότεροι από τον Παρθενώνα στην Αθήνα.

Αρχαία αντικείμενα που ανακαλύφθηκαν στην περιοχή του Πέστουμ, στην έκθεση «Πέστουμ: μια πόλη της αρχαίας Μεσογείου» (φωτ.Εύα Παπαζή, 11 Μαΐου 2019)

Αυτήν την περίοδο στο Πεκίνο, στο Μουσείο της Χιλιετηρίδας της Κίνας, υπάρχει μία ιδιαίτερα προσεγμένη έκθεση για την Ποσειδωνία, με 134 μοναδικά αντικείμενα από τον 6ο έως τον 3ο αιώνα π.Χ., που ανακαλύφθηκαν στο αρχαιολογικό πάρκο του Πέστουμ. Έρχονται στην Κίνα για πρώτη φορά, δείχνοντας ένα σημαντικό κομμάτι της Μεγάλης Ελλάδας.

Αρχαία αντικείμενα που ανακαλύφθηκαν στην περιοχή του Πέστουμ, στην έκθεση «Πέστουμ: μια πόλη της αρχαίας Μεσογείου» (φωτ.Εύα Παπαζή, 11 Μαΐου 2019)

Καθώς το 2019 σημειώνει την 15η επέτειο από την ίδρυση της συνολικής στρατηγικής συνεργασίας μεταξύ της Κίνας και της Ιταλίας, η έκθεση «Πέστουμ: μια πόλη της αρχαίας Μεσογείου» είναι ένα σημαντικό γεγονός μεταξύ των δύο χωρών, αποτελώντας μέρος του διαλόγου μεταξύ των δύο αρχαίων πολιτισμών, του κινεζικού και του ιταλικού.

Αρχαίο αγγείο με τις φιγούρες του Έρωτα, της Αφροδίτης και του Ερμαφρόδιτου (δεξιά), στην έκθεση «Πέστουμ: μια πόλη της αρχαίας Μεσογείου» (φωτ. Εύα Παπαζή, 11 Μαΐου 2019)

Όπως αναφέρουν οι επιμελητές της έκθεσης, η αναζήτηση κοινών στοιχείων μεταξύ Δύσης και Ανατολής και η σύνδεση των διαφόρων πολιτισμών, είναι ο πνευματικός ακρογωνιαίος λίθος της πρωτοβουλίας «Ζώνη και Δρόμος» για την προώθηση της ειρήνης και της ανάπτυξης του κόσμου. Μέσα από το παράδειγμα της Ποσειδωνίας - μιας πόλης που άνθησε κάτω από διάφορους πολιτισμούς μια και οι κάτοικοί της ήταν Έλληνες άποικοι, Λουκάνοι που αρχικά έφτασαν ως μισθοφόροι και υπηρέτες των Ελλήνων, διάφορες μικρότερες ιταλικές φυλές που ζούσαν εκείνη την εποχή στην νότια Ιταλία και αργότερα οι Ρωμαίοι που έφτασαν το 273 π.Χ. - η έκθεση σκοπεύει να αυξήσει την γνώση και την κατανόηση του κινεζικού λαού για την Δύση.

Πολεμική φορεσιά πιθανώς Λουκάνου πολεμιστή, στην έκθεση «Πέστουμ: μια πόλη της αρχαίας Μεσογείου» (φωτ.Εύα Παπαζή, 11 Μαΐου 2019)

Στην έκθεση το κοινό μπορεί να δει από κοντά πέτρινα αγάλματα, κεραμικά αγγεία, όπλα, διάφορα σκεύη και πολλά ταφικά αναθήματα και να μάθει με την βοήθεια των ξεναγών την ιστορία, τα ήθη και έθιμα της αρχαίας πόλης αλλά και της ευρύτερης περιοχής της Μεγάλης Ελλάδας. Αυτά τα εκθέματα, που έχουν φτιαχτεί από όλους τους λαούς της περιοχής του Πέστουμ, επιδεικνύουν έναν μοναδικό πολιτισμό που δημιουργήθηκε από την σύγκρουση και την ενσωμάτωση διαφορετικών λαών από την εποχή της Μεγάλης Ελλάδας.

Τοιχογραφία γυναικών που θρηνούν, από την νεκρόπολη του Πέστουμ, στην έκθεση «Πέστουμ: μια πόλη της αρχαίας Μεσογείου» (φωτ.Εύα Παπαζή, 11 Μαΐου 2019)

Η έκθεση έχει μεγάλο αριθμό πολύχρωμων τοιχογραφιών από τους τάφους της νεκρόπολης. Οι άνθρωποι στο Πέστουμ είχαν τη συνήθεια να αφηγούνται τη ζωή τους μετά το θάνατο μέσα στους τάφους, κάτι που έκαναν και οι Κινέζοι σε διάφορες δυναστείες. Μέσα στους τάφους με την χρήση κυρίως τεσσάρων χρωμάτων - κόκκινο, κίτρινο, μαύρο και άσπρο - μπορούμε να δούμε την καθημερινή τους ζωή, τους πολέμους και τα έθιμά τους.

Τοιχογραφία ταφικού θαλάμου, στην έκθεση «Πέστουμ: μια πόλη της αρχαίας Μεσογείου» (φωτ.Εύα Παπαζή, 11 Μαΐου 2019)

Σύμφωνα με τους αρχαιολόγους, μετά τον θάνατο, πλάκες κατέβαιναν στη γη και ζωγραφίζονταν μέσα σε λίγες μόνο ώρες, από καλλιτέχνες που έμπαιναν μέσα στη στενή κοιλότητα του τάφου. Η ταφή σύμφωνα με τους ειδικούς πιθανότατα λάβαινε χώρα την ίδια μέρα και οι τάφοι στη συνέχεια σφραγίζονταν. Έτσι, οι εικόνες στους τάφους δεν ήταν για τους ζωντανούς. Προορίζονταν για να συνοδεύσουν τον αποθανόντα στην μετά θάνατον ζωή. Οι ταφικοί θάλαμοι ζωγραφίζονταν μέσα σε λίγο χρόνο, κάτι που εξηγεί τις γρήγορες πινελιές και τις σχετικές με το σκίτσο ιδιότητες των έργων, τα οποία συγκλονίζουν σήμερα όλους, τόσο για την ζωτικότητά τους όσο και για την αφηγηματική τους ποικιλία.

Τοιχογραφία ταφικού θαλάμου, στην έκθεση «Πέστουμ: μια πόλη της αρχαίας Μεσογείου» (φωτ.Εύα Παπαζή, 11 Μαΐου 2019)

Το πιο σημαντικό έκθεμα της έκθεσης είναι ο τάφος του Δύτη, που χρονολογείται από το 480/70 π.Χ. Στις τοιχογραφίες του, περιέχει μοναδικές σκηνές οι οποίες απεικονίζουν ένα ολόκληρο συμπόσιο να εξελίσσεται στους 4 εσωτερικούς τοίχους του πέτρινου χώρου όπου είχε τοποθετηθεί ο νεκρός.

Λεπτομέρεια της τοιχογραφίας του συμποσίου στον τάφο του Δύτη, στην έκθεση «Πέστουμ: μια πόλη της αρχαίας Μεσογείου» (φωτ.Εύα Παπαζή, 11 Μαΐου 2019)

Λεπτομέρεια της τοιχογραφίας του συμποσίου στον τάφο του Δύτη, στην έκθεση «Πέστουμ: μια πόλη της αρχαίας Μεσογείου» (φωτ.Εύα Παπαζή, 11 Μαΐου 2019)

Πέρα από την ομορφιά των εικόνων του συμποσίου, αυτό που φέρνει την μεγαλύτερη έκπληξη στα μάτια του επισκέπτη είναι η οροφή αυτού του χώρου. Ψηλά, πάνω από τον νεκρό, έχει φιλοτεχνηθεί η σκηνή όπου ένας γυμνός άνδρας καταδύεται στο νερό ανάμεσα σε δύο δέντρα. Πρόκειται για ένα έργο με δύσκολη εξήγηση, που ίσως να αναφέρεται σε μια μεταφορική αναπαράσταση της μετάβασης από την ζωή στον θάνατο.

Η τοιχογραφία της οροφής στον τάφο του Δύτη, στην έκθεση «Πέστουμ: μια πόλη της αρχαίας Μεσογείου» (φωτ.Εύα Παπαζή, 11 Μαΐου 2019)

Οι τοιχογραφίες του τάφου του Δύτη, στην έκθεση «Πέστουμ: μια πόλη της αρχαίας Μεσογείου» (φωτ.Εύα Παπαζή, 11 Μαΐου 2019)

Αυτή τουλάχιστον θεωρείται σήμερα ως η πιο πιθανή υπόθεση, αλλά οι αρχαιολόγοι ελπίζουν πάντα ότι κάποια στιγμή θα ανακαλυφθούν περισσότερα στοιχεία ή παρόμοια ευρήματα που θα ρίξουν φως στο πραγματικό νόημα του τάφου του Δύτη. Όπως συζητήθηκε σε ένα σεμινάριο που οργανώθηκε από το Ιταλικό Πολιτιστικό Ινστιτούτο του Πεκίνου για τα εγκαίνια της έκθεσης, γίνονται ακόμα σήμερα πάρα πολλές υποθέσεις και για το νόημα αλλά και για την τεχνοτροπία που χρησιμοποιήθηκε για να γίνει αυτό το έργο. Οι επισκέπτες της έκθεσης, εισέρχονται ουσιαστικά σε μια νεκρόπολη που δίνει εντυπωσιακά στοιχεία για το πώς οι κάτοικοι της Ποσειδωνίας τιμούσαν τους νεκρούς τους.

Η τοιχογραφία της οροφής στον τάφο του Δύτη, στην έκθεση «Πέστουμ: μια πόλη της αρχαίας Μεσογείου» (φωτ.Εύα Παπαζή, 11 Μαΐου 2019)

Το δεύτερο μέρος της έκθεσης είναι αφιερωμένο στις απεικονίσεις των αρχαίων ναών της πόλης στις εικαστικές τέχνες μεταξύ του 1750 και του 1850. Με μια συλλογή 55 έργων ζωγραφικής, χαρακτικών - ιδιαίτερης ομορφιάς τα έργα του Τζοβάνι Μπατίστα Πιρανέζι - σχεδίων, ακουαρέλων και αρχιτεκτονικών διατριβών, απεικονίζεται το Πέστουμ, μια εκπληκτική αρχαία πολιτεία που αποτελεί μέρος της πολιτιστικής κληρονομιάς της Ευρώπης από τα μέσα του 18ου αιώνα.

Ανατύπωση φωτογραφίας αρχαίας παράστασης, του Ερνέστο Σαμαριτάνι από τις αρχές του 20ου αιώνα στο αρχαιολογικό πάρκο του Πέστουμ, στην έκθεση «Πέστουμ: μια πόλη της αρχαίας Μεσογείου» (φωτ.Εύα Παπαζή, 11 Μαΐου 2019)

Έργα του Τζοβάνι Βατίστα Πιρανέζι (1778) στο αρχαιολογικό πάρκο του Πέστουμ, στην έκθεση «Πέστουμ: μια πόλη της αρχαίας Μεσογείου» (φωτ.Εύα Παπαζή, 11 Μαΐου 2019)

Η περιήγηση στην ιστορία 2500 χιλιάδων χρόνων υπό την αιγίδα της Ιταλικής Πρεσβείας του Πεκίνου, προσελκύει πολλούς Κινέζους επισκέπτες στην έκθεση «Πέστουμ: μια πόλη της αρχαίας Μεσογείου», με την αρχαία Ποσειδωνία από τον 6ο αιώνα π.Χ., να φτάνει στο Πεκίνο του 21ου αιώνα, προσφέροντας δύο μοναδικά στοιχεία, την τελειότητα της αρχιτεκτονικής της και την αφήγηση της μετά θάνατον ζωής.

Τοιχογραφίες ταφικού θαλάμου, στην έκθεση «Πέστουμ: μια πόλη της αρχαίας Μεσογείου» (φωτ.Εύα Παπαζή, 11 Μαΐου 2019)

Ζωγραφίζοντας αρχαίες τοιχογραφίες, στην έκθεση «Πέστουμ: μια πόλη της αρχαίας Μεσογείου» (φωτ.Εύα Παπαζή, 11 Μαΐου 2019)

Επισκέπτες παρακολουθούν την κα Γιανγκ Γκουάνγκ -Τζόου, μια ερευνήτρια του αρχαίου μεσογειακού κόσμου, που πρόσφερε εθελοντικά μια λεπτομερέστατη ξενάγηση για μικρούς και μεγάλους, στην έκθεση «Πέστουμ: μια πόλη της αρχαίας Μεσογείου» (φωτ.Εύα Παπαζή, 11 Μαΐου 2019)

Η έκθεση «Πέστουμ: μια πόλη της αρχαίας Μεσογείου» θα είναι ανοιχτή στο κοινό έως τις 28 Ιουνίου 2019, στο Μουσείο της Χιλιετηρίδας της Κίνας (China Millennium Monument) που βρίσκεται κοντά στο σταθμό του μετρό, Πολεμικό Μουσείο.

Επισκέπτες στην έκθεση «Πέστουμ: μια πόλη της αρχαίας Μεσογείου» μαθαίνουν την ιστορία του αρχαίο Μεσογειακού κόσμου με την βοήθεια ενός ξεναγού (φωτ.Εύα Παπαζή, 11 Μαΐου 2019)

Οι τοιχογραφίες του τάφου του Δύτη, στην έκθεση «Πέστουμ: μια πόλη της αρχαίας Μεσογείου» (φωτ.Εύα Παπαζή, 11 Μαΐου 2019)