फन्ट डाउनलोड
सि.आर.आइको संक्षिप्त परिचयनेपाली सेवाको संक्षिप्त परिचयसम्पर्कका लागि

हर्षोल्लासपूर्वक माघे सङ्क्रान्ति मनाइयो

(GMT+08:00) 2019-01-15 17:04:59

आदिवासी जनजातिको महान पर्व माघे सङ्क्रान्ति आज नेपालमा हर्षोल्लासपूर्वक मनाइएको छ। माघ महिना मध्य हिउँदको एउटा महत्वपूर्ण महिना मानिन्छ। सूर्य धनु राशीबाट मकर राशीमा प्रवेश गर्ने भएकाले यस दिनलाई माघे सङ्क्रान्ति, तिलुवा सङ्क्रान्ति, मकर सङ्क्रान्ति या माघीका रूपमा आआफ्नै विशेषता र सांस्कृतिक महत्वका साथै मनाइने परम्परा रहेको गोरखापत्र अनलाइनले लेखेको छ।

नेवार समुदायमा 'घ्युचाकु सँल्हु' नामले माघे सङ्क्रान्ति मनाइन्छ। संस्कृतिविद् सत्यमोहन जोशी भन्नुहुन्छ, 'नेवार समुदायले यो दिन विशेष पर्वको रूपमा लिन्छन्। विहान चोखो भएर पहिले आफ्नो आमाको हातबाट तेल लगाइन्छ।'

यसरी आमाको हातबाट तेल लगाउँदा टाउको दुख्ने जस्ता विभिन्न रोगविरुद्ध लड्न सक्ने क्षमता हुने जनविश्वास रहेको उहाँले जानकारी दिनुभयो। जोशीले यस पर्वमा चाकुमा तिल मिसाएर लड्डु बनाएर खाने तथा दान दिने पनि बताउनुभयो।

काठमाडौँ उपत्यका नजिकैको पनौतीमा ऐतिहासिक मकर मेला लाग्दछ, लिच्छवि राजा मानदेवका पालादेखि यो मेला सुरु भएको हो। माघे सङ्क्रतिको दिन तिलको पकवानका लागि प्रसिद्ध छ। तिललाई भुटेर अनि सख्खरमा मुछेर बनाइएको लड्डुु विशेष परिकारको रूपमा लिइन्छ। घाममा बसेर तिलको लड्डु, ध्यु, चाकु, सख्खर, तरुल, हरियो लसुन, चिउरा खानाले रोगविरुद्ध लड्ने क्षमता हुने पनि जनविश्वास रहिआएको छ। यस्ता पोषिला खानेकुरा खानाले न्यानोका साथसाथै अन्य चर्मरोग र जोर्नीका समस्या आदिबाट समेत राहत मिल्दछ।

नवलपरासीको देवघाट, सुनसरीको चतरा, कालीगण्डकी किनार, पर्वतको सेतीवेनी, काठमाडौँ शङ्खमूलको बागमती किनार आदि ठाँउहरुमा स्नान गर्ने श्रद्धालुहरुको घुइँचो लाग्दछ। यसरी माघी नुहाइसकेपछि तिलको सुकेको बुट्यानलाई बालेर आगो ताप्ने चलन पनि छ। यसरी माघी नुहाएमा पापमोचन हुने जनविश्वास छ।

आदिवासी जनजाति समुदायहरूमध्ये सबैभन्दा ठूलो समुदाय मगरहरूले माघे सङ्क्रान्तिलाई राष्ट्रिय पर्वका रूपमा मनाउँछन्। मगर समुदायले भाषाको हिसाबले बाह्र मगरात, अठारह मगरात र काइकेई मगर भाषा बोल्ने गर्छन्। माघे सङ्क्रान्ति पर्व पनि यो समुदायमा एउटा प्रकृति पुज्ने अवसरको रूपमा लिने गरिन्छ। प्राचीन कालमा मगरहरूको कृषि र सिकारमा आधारित जीवनशैलीलाई सङ्क्रान्तिले आत्मसात गरेको मगर राष्ट्रिय सङ्घका अध्यक्ष नवीन रोका मगरले जानकारी दिनुभयो।

उहाँले माघे सङ्क्रान्तिदेखि पृथ्वी मकर रेखाबाट उत्तरतिर सर्ने हुँदा जाडो सिद्धिएर गर्मी मौसम सुरु हुने र माघे सङ्क्रान्तिदेखि रात छोटो र दिन लामो हुँदै जाने बताउनुभयो।

माघ १ देखि गर्मी मौसम सुरु हुने हुँदा प्रकृतिसँग मिल्न शरीरलाई चिसो बनाइराख्न जमिनमुनि फलेको कन्दमूल, सखरखण्ड, तरुल खाने प्रचलन मगर समुदायमा रहेको जानकारी उहाँले दिनुभयो। मगर समुदायले माघे सङ्क्रान्ति पर्वमा मरेका पूर्वज एवम् पुर्खाहरूलाई पानी चढाउने 'डी डाँके' अर्थात् मगर भाषामा पानी चढाउने पर्वका रूपमा मान्ने पनि प्रचलन रहेको उहाँले जानकारी दिनुभयो।

माघे सङ्क्रान्ति आउनुभन्दा अघि नै मगरहरूले घरघरमा जाँड राख्ने गर्छन्, उहाँले थप्नुभयो, पुस मसान्तको बेलुकी घरघरमा सेलरोटी, बारा बनाएर भोलिपल्टको परिकारहरूको लागि तयारी गरिन्छ।

नेपाल मगर सङ्ले पुस ३० गते र माघ १ गते काठमाडौँको टुँडिखेलमा माघे सङ्क्रान्तिका विविध कार्यक्रम आयोजना गरेको छ।

थारु समुदायको नयाँ वर्ष माघी पर्व २०७५ सुरु भएको छ। काम विशेषले उपत्यकामा बसोबास गर्ने थारु समुदायले हरेक वर्षझैं यसवर्ष पनि माघी महोत्सव मनाउँदै छन्। यसअघि टुँडीखेलमा मनाउँदै आएका थारुको महोत्सव यसपटक चुच्चेपाटीस्थित होटल हायात रिजेन्सी नजिकैको मैदानमा तय भएको छ।

प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले आज दिउँसो १.०० बजे थारु माघी महोत्सवको उद्घाटन गर्ने कार्यक्रम रहेको थारु कल्याणकारिणीसभा (थाकस) का महामन्त्री प्रेमीलाल चौधरीले बताउनुभयो। मगर समुदायले टुँडीखेलमा माघे सङ्क्रान्ति महोत्सव मनाउने गरी बुकिङ गरेपछि थारु समुदायको महोत्सव चुच्चेपाटी पुगेको महामन्त्री चौधरीले बताउनुभयो।

यद्यपि टुँडीखेलका मैदानका लागि गत वैशाखमै निवेदन दिएको थाकसले अन्तिम समयसम्म प्रयास गर्दा पनि सम्भव नभएको चौधरीले बताउनुभयो। उपत्यकासहित तराईका २२ जिल्लामा बसोबास गर्ने थारु समुदायले माघी पर्वलाई विशेष महत्वका साथ मनाउने गर्छन्। उपत्यकामा बसोबास गर्ने थारु समुदायले २०५९ सालदेखि हरेक वर्ष महोत्सवको आयोजना गर्दैआएका छन्। चुच्चेपाटीमा आयोजना हुने महोत्सवका लागि चावहिल चोकमा आज विहान साढे बजे जम्मा भएर झाँकीसहितको र्‍याली प्रदर्शन गर्ने तयारी भएको थाकसका सहमहामन्त्री मिनराज थारुले बताउनुभयो।

जानकारी तथा लेखहरु