भुइँचालो-मनचालो 2015

                                                                                                              ——अजय अलौकिक

       परदेशमा बसेर टिभीमा समाचार हेर्दाको जुन टेन्सन थियो त्यो घरदेशमा पुग्दा त्यति साह्रो थिएन तर चारैतिरको वातावरण सन्त्रासमय थियो र कुन बेला फेरि आफूले टेकेको भूइँ चल्ने हो, हल्लिने हो र अन्यथा हुने हो कि भन्ने त्रास सबैसबैमा थियो र यो नै अर्को टेन्सन बन्नपुगेको थियो। तर आफ्नो परिवारको समीपमा रहेपछि पहिलाको जुन तनाव थियो त्यो भने पुरै घटेको थियो।

******************************************

बैशाख बाह्र गते शनिबार नेपाली समयनुसार एघार बजेर छपन्न मिनेट जाँदा गएको भूकम्पको समाचार आफ्नो पैचिङ्गको कोठामा पैचिङ्ग समयनुसार दुई बजेर चौंतीस मिनेट जाँदा नै मोबाइलमा पाएको थिएं। पहिला त हल्का रुपमा नै लिएको थिएं। यसो हल्लायो भन्ने भएको थियो तर फेरि पनि 7.6 र चिनियाँ वइबोमा आठ दशमलब एक रेक्टर स्केलको भनेपछि सातोपुत्लो उड्यो अनि टिभीका च्यानल घुमाउन थालीहालें। प्राय सबै समाचार च्यानलमा नेपालमा भूकम्प गएको ब्रेकिङ्ग न्यूज थियो र यहाँ पैचिङ्गको हाम्रो आवास घरको टिभीमा आउने भारतीय समय च्यानलले भारतको शहरमा गइरहेको भूकम्प तथा नेपालमा काठमाण्डु दरबार स्क्वाएर तथा धरहरा ढलेपछिको श्रव्यदृश्य प्रसारण गर्दै थियो त्यसमाथि प्रत्यक्ष प्रसारण भइरहेको त्यस भारतीय च्यानलको स्टूडियोमा समेत कम्पनको अनुभव हामी दर्शकले समेत गर्‌यौं। स्थिती तनावपुर्ण बन्नपुगेको थियो। घरमा फोन पनि लाग्नसकेको थिएन। कोलाहलको स्थिती थियो। लागेको थियो कि काठमाण्डु पूर्ण रुपमा ध्वस्त भयो। यस्तैमा फोन लाग्यो काठमाण्डुमा, श्रीमती दुक्क भइन सबै जना ठीक छन्, घर पनि ठीक छ तर मेरो घरमा सम्पर्क हुनसकेको थिएन बल्ल त्यहाँ पनि आमासँग कुरा भयो। "घर ठीकै छ, हामी सबै बाहिर सडकमा छौं। तिम्रो भाइले खाना पनि खाएको छैन।" आमाले भन्नुभयो। फोनालापपछि साँच्चै मन केही हलुका भयो। साँस छ त सबै छ।

शनिबारको मध्यान्ह धेरैले खाना खाइसकेको छैन होला तर आज छुट्टीको दिन स्कुल छैन, अफिस छैन, त्यो चाहीँ राम्रै भयो श्रीमतीको यो भनाइ शतप्रतिशत सही हो नभए त यो अवस्था झनै भयावह हुनसक्थ्यो। अकस्मात के विपत्ती आइलागेको यस्तो। हुन त यो आज आए पनि करिब दश बाह्र वर्षअघिदेखि नै आज आउला कि भोलि आउला भन्ने स्थिती थियो। औसत सत्तरी वर्षलाई लिने हो भने 2060देखि नै यसको प्रतीक्षामा थियो काठमाण्डु तर त्यसको सामना गर्नलाई अर्थात् क्षति न्यूनीकरण र प्रकोपपछिको उद्धारलाई तयारी भने राज्यस्तरमा भएको थिएन। मन खासै हलुको भएको छैन। अनि ध्यान पुरै टिभीमा केन्द्रित रह्यो। सीएनएनले नयाँ-नयाँ तस्वीर दिन थाले। भूकम्प गएपछि सगरमाथामा पनि हिम पहिरो गएछ। त्यही हेर्दै बस्यौं। केही नयाँ भिडियो पनि देखाए। मेरो कान्तिपुर पूर्ण ध्वस्त झैं देखियो। काठमाण्डुको नाम जुराउने काष्ठमण्डप पनि पुरै गर्ल्याम्म भएको रहेछ। मन थाम्न सकिएन, आफ्नो बस्ती उजाडेको पीडा निकै गहिरो रह्यो। बाटैमा उपचार गराइरहेको, अस्पताल पुरै प्याक अनि मृतकको संख्या यस्ता कुराले पीडा थपिँदै गयो। हो हाम्रो परिवार सकुशल थियो, तर सडकमा छन्। धक्काको अनुभव गरिरहेका छन्। त्यहाँ त्राहीमामको स्थिती थियो। प्राकृतिक भवितव्य हो, यसमा कस्को जोर चल्नु। अनि अन्ठाउन्न सालदेखि नै मेट्रो एफएममा भूकम्पसम्बन्धि धेरै पटक कार्यक्रम सञ्चालन पनि गरेको थिएं। त्यस प्रसङ्गलाई हेर्ने हो भने धेरै नै धनजनको क्षति हुने अनुमान गरिएको थियो। त्यो प्रसङ्गले पनि नराम्रैसित घोच्यो- स्थिती धेरै नै भयावह होकि। अनि निरन्तर भूँइचालो गइरहेको समाचारले आफ्नो माथामा पनि कम्पन भइरहेको थियो।

त्यो पहिलो रात मैलै फेसबुक र टिभीमा नेपालकै समाचारमात्र हेरेर छर्लङ्ग बिताएको थिएं। यस्तैमा भूकम्पपछि हराइरहेको भनेको मेरो भतिजको मृत शरीर नै भेट्टाएको खबर पनि फेसबुकबाट थाहा पाएं। करिब साढे तीन बजेको थियो सुत्न पर्यो टिभीमा नयाँ अपडेट छैन भन्दै फेसबुकमा केही छ कि भनेर खोलेको यस्तो दुखद समाचारले मनको बाँध भाँचियो। पहिला आफ्नो जन्मथलो कालिमाटीबाट दश मिनेटको हिँडाइमा रहेको काठमाण्डु दरबार क्षेत्र तहसनहस भएको दृश्यले कमजोर बनाइरहेको अवस्थामा यस पीडाले रात छर्लङ्ग बिताएं। अनि भतिजसँगै गएको भानिज फेला पर्ने छ भन्ने आशा राखेर बिहानी घामलाई बासी आँखाले हेरें। आइतबारको दिन अफिस छैन, टिभी अनै छ। घरमा सम्पर्क हुनसकेको थिएन। विविध माध्यमबाट पार्क, बगैँचा अनि सडकमा मानिसहरू सुतेको समाचार तथा तस्वीरहरू हेरेको थिएं। बुबा बिरामी हुनुहुन्छ, के के तनावको पारा नौ-दश रेक्टरले ल्याउने कम्पनको जस्तो थियो। घरमा बल्ल सम्पर्क भयो पाल टाङ्गेर सबै जना सडकमा सुतेको बत्ती नभएको मोबाइलमा चार्ज सकिएको कुरा उताबाट आयो भने यताबाट आफूले टिभीमा देखेका गोङ्गबु, सामाखुशतिर घर भत्केका अनि स्वयम्भुलगायत ऐतिहासिक संरचनाका कुराहरु गर्‌यौं, यस्ता कति कुराहरूबाट उनीहरू अनभिज्ञ थिएं। र आजको दिन पनि सडकमा नै बास बस्ने भन्ने कुरासँगै सम्पर्कविच्छेद भयो। त्यसपछि त्यो दिनभरि र रातमा सम्पर्क हुनसकेन। मलाई विश्वास थियो कि बसेको सडक चिरा पर्ने छैन या देवी सीता धर्तीमा विलीन भएझैंको अवस्था त्यहाँ आउने छैन। साथै कम्प र पराकम्पले घरै धुलो बनाए पनि आमाबुवालगायत सबै सशरीर हुने छन्। नभन्दै आइतबार अप्रिल 26 तारिख दिउँसो बाह्र बजेर चौवन्न मिनेट जाँदा नेपालमा फेरि एक पटक 7.1 रेक्टर स्केलको भूकम्प गएको थियो। त्यो रात पनि टिभी हेरेर नै बिताएं। अनि सिसिटिभी तेह्र च्यानल नबुझेपनि हेर्न थालियो। त्यहाँ नेपालकै भूकम्प अनि उद्धार टोली तथा सहायताबारेका समाचार निरन्तर दिँदै थियो। अनि सीएनएन, बीबीसीले पनि धमाधम नयाँ समाचार तथा तस्वीरहरू दिँदै थियो। यो रात पनि छर्लङ्ग नै बिताएं।

भोलि सोमबार अफिस थियो। बिहानीपख एकै छिन निदाएं र अफिस लागें। हुन त शनिबार विदै भए पनि भूकम्पलगत्तै अफिस आएर प्रसारणका लागि विविध भूकम्पसम्बन्धि जानकारी बटुल्ने र ताजा-ताजा जानकारी लिइनैरहेका थियौं। राति घर गएपछिको टिभीअघिको बसाइ आज बल्ल टुट्दै थियो। यहाँका चिनियाँ साथी, अरु विदेशी साथी र चिनेका नेपाली साथीभाइले पनि फोन, च्याटमार्फत परिवार अनि आफन्तजनको स्थितीबारे सोध्ने गरेका थिए झनै सोमबार अफिसको दिन भेटे जतिले नसोध्ने कुरै भएन। सबैलाई हाम्रो परिवार सकुशल रहेको बताएं। यता आइतबार नै पैचिङ्गस्थित नेपाली दूतावासले चन्दा सङ्कलनका लागि आह्वान गरेअनुसार मङ्गलबार तथा बुधबार दुई दिन सीआरआई नेपाली सेवाबाट चन्दा सङ्कलनको कार्यक्रम बनायौं, हामीले। यसै अवसर पारेर मैले पनि आफ्नो तलबको दश प्रतिशत रकम चन्दास्वरुप दिएं। एक मनले त गएर सहयोग गरौं पनि भएको हो। तर कसरी के सहयोग गर्ने।।। चन्दा दिएर चित्त बुझाएं। हामीले 46,977 चिनियाँ युआन तथा एक सय अमेरिकी डलर सङ्कलन गरेका थियौं, जुन हाम्रो नेपाली सेवाका उप-प्रमुख लिऊ वन सुमेघाले पैचिङ्गस्थित राजदूतावासमा राजदूत डा. महेशमान मास्केलाई हस्तान्तरण गर्नुभयो।

********************************************************

उता ठुल्ठुला झट्का गएसँगै यता मनमा कम्पन गइरहन्थ्यो। त्यो सिलसला आजको दिनसम्म पनि रोकेको छैन। मनमा सन्त्रास छोडेर गयो बैशाख बाह्रले। पहिलो समाचार हल्का लिनु अनि सबै आफन्तजन् ठीक छन् भनेर ढुक्क हुन नपाउँदै ढलेको बसन्तपुरले र धरहराले थिचेर युवावस्थामा ज्यान गुमाएका भतिजको कारण अनि बारम्बार निरन्तर लगातार आइरहेको अनि गइरहेको कम्पनले घरमा क्षति पुग्ने डर अनि परिवारजन्‌को सडक बासले आफूलाई पनि पीडित नै बनायो, भावनात्मक रुपमा अनि मानसिक रुपमा। यसै अवस्थामा मेरो कलमको कम्पनबाट सिर्जित कविताः

धरहरा झैं ढल्छु कि निमेषमा

बगरको चोइटिएको ढुँगा जस्तै

नदीको प्रवाहबाट टाढा उछिटिएको छु।

सँगसँगै सागरसम्मको सफर पनि रहेन

त्यसमाथि भित्रभित्रै खिइँदैगएको छु।

अनि अचानो र ममा

प्रहारको समानतासँगै

एक आपसमा मितेरी साइनो बसेको छ।

फरक यति मात्र छ कि

सिधै प्रहार हुन्छ उसको छातीमाथि

र जोड अनुसारको हुन्छ उसको चिच्याहट

म माथिका प्रहार भने सबै अदृश्य

र मेरो रोदन बुझ्ने पनि कोही छैनन् यहाँ।

लाग्छ म त कोमामा छु।

टिभी अनि इन्टरनेटबाट सबै देखेको छु, सुनेको छु।

मन रोएको छ, म रोइरहेको छु।

तर मैले बोलेका सान्त्वनाका शब्दहरू, टिलपिल आँखाहरू

मेरो आवाज, चिच्याहट अनि आंत सुक्ने गरी कराएको कसैले छैनन् सुनेका।

मैले हल्लाएको हात, कसैले देखेनन् मेरा इशारा।

शायद म कोमामा छु।

धीरता,वीरता, साहस क्षीण हुँदैगएको छ यता

उता जहाँ त्यत्रो विनाशसँगै अझै पनि जुधिरहेको देख्छु।

आतंकित छन्, हाहाकार छ, त्रास छ। त्रसित छन्।

तर अझै पनि हारेका छैनन्। मृत्युसँग पौँठाजोरी खेल्दैछन्।

साँस रहुन्जेल आश रहन्छ नै

ता पनि आफू मुकदर्शक मात्र भइदिंदा

मेरो धैर्यको बाँधमा अब मात्र छेस्का बाँकी छ।

कुन बेला भत्किने हो या चर्किने हो

या 'धरहरा' जस्तै पछारिने हो

थाहा भएन।

थाहा छैन 'काष्ठमण्डप' झैं गर्ल्याम्म ढल्छु कि निमेषमा।

विनाशकारी भूकम्प अनि फेरि अर्को ठूलो भूकम्प र पराकम्पन अनि सडकको बसाइ, अनिदो रात यस्ता दुखद कुराले छट्पट् बनाइरहेको अवस्थामा विदेशमा बसेर समाचार हेर्नु र पढ्नु अनि भगवानको नाम पुकार्नु बाहेक अरु केहि थिएन। यसै प्राकृतिक प्रकोपले मेरो जन्मभुमि ऐतिहासिक काठमाण्डु उपत्यकालाई तहसनहस बनायो। यो पीडाले म जस्ता देशलाई माया गर्ने, म जस्तै काठमाण्डुमा जन्मेहुर्केका र ऐतिहासिक सम्पदाको संरक्षणमा जोड दिने सबैलाई यी धरोहरजस्तै क्षति पुर्‌याएको छ। त्यसमाथि पछिल्ला पुस्ताका होनहार केटाहरूलाई गुमाउनुको पीडा मलाई असह्य छ। मेरा दाइ भाउजू तथा दिदी भिनाजुलाई कस्तो भए भन्ने कल्पना पनि गर्नसकिन्न। दुःख बाँडे हल्का हुन्छ भन्छन्। अहिले देशमा दुःखैदुःख छ खोइ यो दुःख कसरी भुल्नसकिन्छ। देशमा भूकम्प गइनै रहेको अनि घरआँगनको पर्खाल चर्केको र छिमेकीको घरको कारण नहराएको, नलुकेको डर अझै स्पष्ट रुपमा देखिन्थ्यो। यहाँ अरुले देखे नदेखे थाह भएन साथै देखाउने इच्छा पनि गरिएन।

यसरी पराकम्प, परकम्प अनि वरकम्पबाट गुज्रदैं थियो एक्कासी यस्तो दुखद समाचार सुन्नुपर्‌यो कि नेपाल फर्कनु बाध्य बनायो। त्यो भूकम्पको अप्रत्यक्ष प्रहार थियो।

मे दुई तारिख काठमाण्डु झरेपछि सिधै भरतपुरका लागि गुड्यौं र काठमाण्डुलाई गाडिबाट नियाल्दा शुन्य सडक तर घरहरू तँ अग्लो कि म भन्दै गरिएको जस्तो नै देखियो र शहिद गेट पुगेपछि पहिला नै थाहा भइसकेको भिमसेन स्तम्भ अब नरहेको तथ्यलाई आत्मसात गर्‌यौं र टेकुमा एउटा भत्केको घर हेर्दै चितवन मेडिकल कलेज पुग्यौं।

चितवनमा केही धक्कामात्र महसुस भएको र दैनिकी सामान्य रहेको पाएं। तर बैशाख उनन्तीस मङ्गलबारले चितवनमा मलाई दुई पटक भक् भक् गरी बसिरहेको ठाउँबाट उठायो अनि यस पटकको विनाशकारी भूकम्पको साक्षी बन्न पाएं। काठमाण्डुलाई फेरि पनि भू-माताले दनक दिएछ। बुधबार काठमाण्डु अर्थात् घर फर्कें। र माहौलसँग भिज्न खोजें या मेरो बाध्यता भनुं। सुनसान सडक, मानौं आज राष्ट्रिय पर्व या शोक विदा हो, केही चहलपहल थिएन। अफिसलगायत विभिन्न संघसँस्था भएका व्यापारिक भवनदेखि बाटा सबै खालि देखिन्थ्यो। केही मान्छेहरू हिँडीरहेका थिए। अनि सबै पीडित सडक किनार, खाली ठाउँ, विष्णुमति खोला किनारमा पाल टाङ्गेर बसेका थिए। ठाउँठाउँमा घरलाई टेको दिइएको थियो। सामाखुशी, गोङ्गबु तुरुन्तै घुम्न गएं। त्यहाँ टिभीमा देखिएको जस्तै धेरै नै घरहरू ढलेका थिए। यसो फोटो खिचुँला भन्ने थियो, खिच्ने मनै भएन। सबै मानिसहरू स्कुल, खुला ठाउँमा पाल टाङ्गेर बसेका थिए। अनि काठमाण्डु बसन्तपुर गयौं। त्यहाँको दृश्य ह्रदयविदारक थियो। सधैँ ओहोरदोहोर गर्ने मेरो त्यो बस्ती धूलाम्य थियो। विनाशकारी भूकम्पका साक्षी केही साथीहरूसँग त्यस भयानक स्थिती बुझें। काष्ठमण्डपमा रक्तदान भइरहेको बेला आएको भूकम्पले काष्ठमण्डपमा धेरैको मृत्यु भएको रहेछ। हाल सम्भवतः सबै लाश झिकीसकेको हुनुपर्छ। त्यहाँ वरिपरिका स्थानियहरूलाई खासै ठूलो मानवीय क्षति नभएको पाएं। तर मरु, बसन्तपुर तथा चिकमुगललगायतका क्षेत्रमा ती ऐतिहासिक मठमन्दिरबाहेक आवास घरमा क्षति पुगेको छ। केही घर भत्केका छन्, केही बस्नै नहुने गरी घर चर्किएका या टेँढिएका छन्। धरहरा छेउछाउ राताम्मे धुलो थियो र सामान्य हुँदै गएको देखिन्थ्यो। टुँडीखेलमा पालैपाल देखियो, रानी पोखरी तथा दरबार हाईसकुलमा पनि क्षति भएको रहेछ। सामान्य बन्दैगएको अवस्थालाई मे बाह्रमा गएको भूकम्पले तनावपूर्ण बनाएको रहेछ।

स्वयम्भु चढ्न पाइँदैन भन्ने बुझियो बौद्धनाथ गएं त्यहाँ पनि तोरण, चैत्यलगायतमा क्षति भएको पाएं, पाटन दरबार क्षेत्रमा पनि रोक लगाएको थियो अलि परैबाट हेरियो र केही ढलेका, टेको दिएका र सग्ला ऐतिहासिक मठमन्दिरको तस्वीर लिएं तर घुमेका केही पाटनको गल्लीगल्लीमा स्थिती नाजुक थियो। पुराना ती घरहरूमा एक त बस्न नहुने हो या त्यस्ता घरलाई सरकारले लिएर मुवाब्जा दिने व्यवस्था गर्नुपर्थ्यो, त्यसो केही छैन। भक्तपुर जान सकिएन, भ्याइएन। केही दिनको बसाइमात्र थियो काठमाण्डुमा, तर पर्याप्त रह्यो - भूकम्पको त्रास र यस्को कम्पन, परकम्पन।

यस पटकको ठूलो भूकम्प आफू स्वयमले चितवनमा अनुभव गरें र त्यसपछिका काठमाण्डु बसाइका दिनमा धेरै धक्का, कम्पनको अनुभव गरियो। हल्लाउने मात्र नभइ उठाउने बजार्नेसम्म भयो। आवाज पनि डरलाग्दो। पहिले पैंतालीस सालको भूकम्पमा या त्यस अघि र पछि अनुभव गरिएका भूकम्पभन्दा यो धेरै भयानक लाग्यो। पैँतालीसको भूकम्प गएको बेला त म सपना देख्दै थिएं। सपनामा चोर भागेर मेरो पलङ्गमुनि लुकेर मलाई हल्लाइरहेको अनि सबैजनाले मलाई चोर पस्यो भनेर वा बाहिर आउभन्दै बोलाइरहेको थियो तर बाहिरबाट सबैले मलाई साँचीकै भुइँचालो गयो भन्दै बोलाइरहेको थियो। यस पटक त निदाएको बेला, उठेको बेला जुनसुकै समयमा हल्लायो। आइरहेको छ, गइरहेको छ। अझै बाह्र गतेको दिन झेल्नुपरेको भए के अवस्था हुन्थ्यो। निकै नै त्रासद छ, साँझको समय मरु बसन्तपुर हुँदै घर फर्किएको अवस्थामा सुन्दर अनि भीडभाडको मरु क्षेत्र भग्नावशेषमात्र बाँकी रहेको मृत नगरजस्तो लागेको थियो।

मेरो काठमाण्डुको छोटो बसाइमा एक रात सडकमा पनि सुतें र त्यसपछि घरमा सुरक्षित स्थानको पहिचान गरि सबैलाई घरैमा बस्ने बनाएं र भुँइचालो गइसाथ नअत्तालिन तथा सुरक्षित कसरी बस्ने भन्ने कुरा बुझाउन समय लागे पनि बुझे सबैले। तर एउटा कुरा विदेशमा बसेर समाचार पढ्नु र आफै यहाँ हुँदाको स्थितिमा धेरै फरक पाए। विदेशमा यति बिघ्न मानसिक तनाव भएको थियो के भनु तर यहाँ आफ्नो परिवारको बीचमा बस्दा त्यस्तो तनाव भने थिएन तर सडकको बसाइ तथा भूकम्पको त्रासले भने अर्को मानसिक तनाव भने थपेकै हो। यसमा दुई मत छैन। कुन बेला आउने अनि के कस्ता विध्वंस गर्ने हो भन्ने त्रास भने अझै रहेको स्थिती हो। साथै यहाँ पैचिङ्ग आएपछि पनि दुई-तीन दिनसम्म आफूलाई हल्लाएको भान परेको थियो।

भूकम्प आफैले ज्यान लिने होइन भन्ने कुरा धेरै हदसम्म सही नै हो। त्यो भूकम्पको समयमा सुन्धारा आसपासबाट नगुज्रेको भए मेरा भतिज भाञ्जासँगै धेरैको ज्यान बच्थ्यो अनि त्यस्ता संरचनामा चढ्न दिनु पनि दुष्कर्म नै हो र साथै सरकारले त्यस्ता ऐतिहासिक धरोहरको संरक्षणमा जोड दिनुपर्छ मात्र आमदानीको बाटो हेर्नु भएन। त्यसैगरी विनाशकारी भूकम्पमा अनि भूकम्पपछि महामारी फैलिने डरले काठमाण्डु छोडेर अन्यत्र जाने क्रममा मनकामना नजिक कुरिनटारमा सवारी दुर्घटना हुँदा मैले प्रिय सासुआमा गुमाउन पुगेको थिएं। त्यसकारण होश पुर्‌याउन जरुरी छ, अत्तालिनु हुँदैन अनि यस्ता विपद्‌को सामना गर्न सरकार हरदम तयार हुनुपर्छ। हरेक नागरकिले पनि भौतिक संरचनाको निर्माणदेखि नै विचार पुर्‌याउनुकासाथै आफ्नो दायित्व पनि बिर्सनुहुँदैन। एक दिन अवश्य जानेछ भनेर धेरै कार्यक्रम गोष्ठी अनि भूकम्पप्रतिरोधी संरचना बनाउनका साथै बच्ने उपायहरू हरेक माध्यमबाट हरेक नागरिकलाई पुर्‌याउने प्रयास गरिएको थियो, गरिरहेको छ। यसकारण अब भने सबै सचेत हौं।

अन्तमा, यस विनाशमा मृत्यु भएका सबैसबै, थिचिएर मिचिएर उद्धार कुरेर बस्दाबस्दै स्वर्गे भएका सबैसबैलाई हार्दिक श्रद्धाञ्जलि। चिर शान्तिको कामना। साथै घाइते अनि पीडित सबैसबैलाई फेरि उठ्ने हिम्मत तथा धैर्य गर्ने शक्ति मिलोस्। यही कामना।

केही तथ्याङ्क--

राष्ट्रिय भूकम्प मापन केन्द्रका अनुसार सानोभन्दा सानो कम्पन समेत हिसाब गर्ने हो भने गत वैशाख 12 गते मध्याह्न 11 बजेर 56 मिनेट जाँदा गोरखाको बारपाक केन्द्रविन्दु हुने गरी 7 दशमलब 6 म्याग्निच्युटको विनाशकारी भूकम्पदेखि अहिले एक महिनासम्म 20 हजारभन्दा बढी कम्पन गइसकेको छ। यस अवधिमा चार रेक्टरभन्दा माथिका 270 पराकम्पन गएका छन्। साथै वैशाख 12 गते शनिबार (अप्रिल 25) गएको भूकम्पसहित 6 रेक्टर माथिका चारवटा भूकम्प गइसकेको छ। गोरखालाई नै केन्द्रविन्द्र मानेर सोही दिन 6 दशमलब 6 रेक्टर अर्को ठूलो पराकम्पन गएको थियो भने वैशाख 13 गते दिउँसो 12:56 बजे सिन्धुपाल्चोक र दोलखा केन्द्रविन्दु हुने गरी 6 दशमलब 9 रेक्टरको पराकम्पन गएको थियो। त्यस्तै वैशाख 29 गते मङ्गलबार (मे 12) दिउँसो 12:50मा पुनः दोलखा र सिन्धुपाल्चोक केन्द्रविन्दु हुने गरी 6 दशमलब 8 रेक्टरको अर्को ठूलो पराकम्पन गएको थियो। एक महिनाको अवधिमा 5 रेक्टरभन्दा माथिका 39 वटा पराकम्पन गएको भूकम्प मापन केन्द्रको वेवसाइटले देखाएको छ। 

हाल (एक महिनाको अवधि)सम्म विनाशकारी भूकम्पका कारण 4 हजार 779 महिला, 3 हजार 893 पुरुष र पहिचान हुन नसक्ने एक गरी 8 हजार 673 जनाको मृत्यु भइसकेको प्रहरीले जनाएको छ । भूकम्पमा परी 21 हजार 954 जना घाइते भएकामध्ये हालसम्म 4 हजार 877 जना विभिन्न अस्पतालमा उपचारार्थ रहेका छन्। भूकम्पबाट ज्यान गुमाउनेहरुमा उपत्यकामा 1 हजार 734, पूर्व क्षेत्रमा 57, मध्य क्षेत्रमा 6 हजार 430, पश्चिम क्षेत्रमा 451 र मध्य पश्चिम क्षेत्रमा दुई जना रहेका छन् भने घाइते हुनेहरुमा उपत्यकामा 12 हजार 983, पूर्व क्षेत्रमा 453, मध्य क्षेत्रमा 7 हजार 234, पश्चिम क्षेत्रमा 1 हजार 246, मध्य पश्चिम क्षेत्रमा 36 जना र सुदूर पश्चिम क्षेत्रमा दुई जना रहेका छन्। हालसम्म 205 नेपाली र 80 जना विदेशी नागरिक बेपत्ता भएका छन् र 79 विदेशी नागरिकको ज्यान गएको छ। यसैगरी विनाशकारी भूकम्पबाट पूर्ण तथा आंशिक गरी उपत्यकामा 67 हजार 188, पूर्व क्षेत्रमा 45 हजार 930, मध्य क्षेत्रमा 2 लाख 862, पश्चिम क्षेत्रमा 1 हजार 46 हजार 768, मध्य पश्चिम क्षेत्रमा 10 हजार 85 र सुदूर पश्चिम क्षेत्रमा 148 गरी जम्मा 4 लाख 70 हजार 991 भौतिक संरचनाहरु क्षति भएका छन्। विश्व सम्पदा सूचीमा सूचीकृत वसन्तपुर दरबार क्षेत्र, ललितपुर दरबार क्षेत्र, भक्तपुर दरबार क्षेत्र, स्वयम्भूनाथ स्तुपा, बौद्धनाथ स्तुपा, चाँगुनारायण मन्दिर परिसरलगायत सयौँ मठमन्दिर, देवालय पूर्ण रुपमा क्षति भएका छन्। यस्तै ऐतिहासिक स्मारक धरहरा समेत पूर्णरुपमा क्षति भएको छ।

काठमाडौँ, भक्तपुर, ललितपुर, सिन्धुपाल्चोक, दोलखा, गोर्खा, धादिङ, मकवानपुर, सिन्धुली, रसुवा, रामेछाप, ओखलढ्ङ्गा, काभ्रे, नुवाकोट गरी 14 जिल्ला महाभूकम्पका कारण अति प्रभावित र अन्य 40 बढी जिल्ला प्रभावित भएका छन्।

34 मुलुकका 4 हजार बढी सेना र चिकित्सकको उद्धार टोली भूकम्प पछि खोज तथा उद्धारमा सक्रिय भएको थियो। त्यस्तै खोज तथा उद्धारमा नेपाली सेना, नेपाल प्रहरी र सशस्त्र प्रहरी बलका सुरक्षाकर्मीका साथै विभिन्न सङ्घसंस्थाका प्रतिनिधि र सर्वसाधारण क्रियाशील भएका थिए।

यहाँ पैचिङ्गबाट नै एक चिनियाँ उद्धार टोली हामी सँगसँगै नै काठमाण्डु झरेको थियो भने मे तेइसमा फर्कने बेला त एक विशाल उद्धार टोली आफ्नो काम सकाइ चीन फर्कदैं थियो। विश्वले सहयोगका लागि तत्परता देखाएबाट यो छर्लङ्ग छ कि विश्वमा नेपालको छवि धेरै उच्चा छ। यसलाई जतन गर्ने र अझै बढाउने काम तपाईँहामीको। (यी तस्वीरहरु सबै लेखक स्वयंले खिचेका हुन्।)