चीनको वसन्त चाड
       पश्चिमी मुलुकका मानिसहरुका लागि क्रिसमस, नेपालीहरुका लागि दशैं जस्तै वसन्त चाड चिनियाँहरुका लागि एक वर्षमा आउने सबैभन्दा ठूलो चाड हो। समयको परिवर्तनका साथसाथै वसन्त चाड मनाउने विषयहरु र तरिकामा केही परिवर्तन भए पनि चिनियाँहरुको जीवन र विचारमा वसन्त चाडको स्थान कुनै अर्को चाडले लिन सक्दैन।

       प्राप्त भनाइका अनुसार, वसन्त चाडको इतिहास चार हजार वर्ष पूरानो छ। तर शुरु-शुरुमा यसको नाम वसन्त चाड थिएन र साथै यसलाई नियमित रुपमा मनाइँदैनथ्यो पनि। इसा पूर्व दुइ हजार एक सय वर्षअघि त्यति बेलाका मानिसहरु वृहस्पति ग्रहको एक पटक परिक्रम गर्दा एक वर्ष लाग्छ भन्थे। त्यसका साथसाथै वसन्त चाडलाई वर्ष भन्थे। इसा पूर्व एक हजार वर्षसम्म मानिसहरु "वर्ष"लाई वसन्त चाडका रुपमा अभिव्यक्त गर्थे। वर्ष भनेको त्यस बेलाको बुझाइअनुसार राम्रो फसल भन्ने थियो। राम्रो फसल भित्र्याइएको वर्षलाई सम्पन्न वर्ष भन्थे र निकै राम्रो फसल पाइएको खण्डमा त्यसलाई ठूलो सम्पन्न वर्ष भन्दथे।

       चिनियाँ रीति-रिवाज अनुसार, वसन्त चाड व्यापक अर्थमा चिनियाँ पात्रो बमोजिम बाह्रौं महिनाको तेइस तारिखदेखि अर्को वर्षको पहिलो महिनाको पन्ध्र तारिखमा पर्ने रसबरी चाडसम्म जारी रहन्छ र त्यसको अघि-पछि मोटामोटी तीन हप्ता हुन्छ। सो चाडका क्रममा नयाँ वर्षको अघिल्लो दिन अर्थात पूरानो वर्षको अन्तिम महिना अर्थात् बाह्रौं महिनाको तीस तारिख र नयाँ वर्षको पहिलो महिनाको एक तारिखको दिउँसो र राति सबैभन्दा भव्य तरिकाले यो चाड मनाइन्छ र त्यसलाई वसन्त चाडको सबैभन्दा रमाइलो अवसर भनिन्छ।

       वसन्त चाडको स्वागतका लागि शहरमा होस वा ग्रामीण क्षेत्रमा त्यहाँका सबै मानिसहरुले विविध किसिमका कार्यक्रमको आयोजना गर्नेगर्दछन। भनौं,ग्रामीण क्षेत्रमा यो चाड मनाउने तयारी कार्य बाह्रौं महिना लागेदेखि शुरु हुन्छ। त्यस क्रममा धेरैजसो घर-परीवारहरुले सिरक र विछ्यौना समेत धुनुका साथै कोठाभित्र वा आँगनमा पनि सफा गर्ने गर्छन। यसबाट फोहरलाई परित्याग गरी वातावरणलाई नयाँ सफा रुप दिन सकियोस भन्ने अर्थ लाग्छ। यति मात्र होइन,यस चाडको अवधिमा खान र पाहुनाहरुलाई खुवाउनका लागि मानिसहरुले मिठाइ,केक,मासु, फल-फूल लगायत बजारबाट पटक-पटक थरि-थरिका खाने कुरा किन्ने गर्छन। ठूल्ठूला शहरहरुमा त धेरै अघिदेखि नै चाडका लागि तयारी कार्य शुरु गरेको देखिन्छ।

       जस्तै,साँस्कृतिक विभाग र कलाकार मण्डलीहरुले प्रशस्त साँस्कृतिक कार्यक्रमहरु तयार गर्नेगर्छन। टेलिभिजन स्टेशनहरुले विविध किसिमका रमाइला साँस्कृतिक कार्यक्रमहरुको तयारी गर्नेगर्छन्, ठूला-ठूला पार्कहरुले नियमित मेलाको व्यवस्था गरेर पर्यटक तथा यात्रुहरुका लागि साधारण दिनभन्दा झन बढी रमाइला कार्यक्रमहरु प्रस्तुत गर्नेगर्छन। शहरिया बासिन्दाहरुको आवश्यकता पूरा गर्ने हेतुले ठूला डिपार्मेन्टल स्टोरहरुले चीनका अरु ठाउँहरु र अरु मुलुकहरुबाट समेत नयाँ-नयाँ माल-सामानहरु किनेर ल्याउने गर्दछन्। एउटा तथ्यांकका अनुसार, वसन्त चाडको अवधिमा चिनियाँहरुले गर्ने खर्च-रकम वर्षभरिको खर्चको एक तिहाइभन्दा बढी हुनेगरेको छ।

       चीनका विभिन्न ठाउँहरुमा वसन्त चाड मनाउने आ-आफ्नै परम्परागत चलन छ। तर उत्तरी क्षेत्रमा होस् वा दक्षिणमा नयाँ वर्ष अघिको दिन अर्थात् पूरानो वर्षको अन्तिम महिनाको अन्तिम दिनको राति एक परीवारका सबै सदस्यहरु एउटै ठाउँमा भेला भएर सँगसँगै बसेर खाना खाने कार्यक्रम नभई नहुने कुरा हो। दक्षिणी चीनमा यस पटकको खानामा दर्जनौं तरकारीहरु हुन्छन्। तिनमा तोफू र माछा अवश्य नै हुनुपर्छ। किनकि चिनियाँ अक्षरको उच्चारण अनुसार तोफू र माछाको संयुक्ताक्षरको उच्चारणले"सम्पन्नताको अर्थ"दिन्छ। उत्तरी चीनमा उक्त खानामा धेरैजसो"चिआओ च"अर्थात् ममचा खाने गर्छन्। एउटै परीवारका सबै सदस्यहरुले सँगसँगै मिलेर बनाएको त्यो खाद्य पदार्थ मैदाको मुछिएको पीठोका स-साना डल्ला बनाएपछि त्यसलाई बेलेर बनाइएका साना-साना पत्रभित्र मसिनो पारी पेलिएको मसला मिसाइएको मासु राखेर दुइ कुने स-साना डल्ला बनाई उमालेको पानीमा पकाएर तयार पारिन्छ। यस्तो खाना सबैले एउटै ठाउँमा सँगै बसेर खानु कति रमाइलो है।

       पूरानो वर्षको अन्तिम राति बाह्र बजेसम्म बसेर नयाँ वर्षलाई पर्खने चलन पनि छ। त्यस राति मानिसहरुले बढाइँका साथ पूरानो वर्षलाई विदा गरी नयाँ वर्षको स्वागत गर्नेगर्छन्। पहिले नयाँ वर्ष आउँदा मानिसहरु पटका पड्काएर त्यसको स्वागत गर्दथे। तर आज आएर सुरक्षाकाल कारण वा प्रदूषण बढ्ने डरले यी र यस्ता अन्य केही कुराहरु तथा राक्षसलाई भगाउने अर्थयुक्त पहिलेको चलनलाई हाल आएर राजधानी पैचिङ्ग लगायतका केही ठूला शहरहरुमा निषेध गरिएको छ। जनवरी महिनाको एक तारिख अर्थात् नयाँ वर्षको पहिलो दिन परीवारका बूढा-बूढी होउन वा केटा-केटीहरु, सबैजना नयाँ लुगा लगाएर पाहुनाहरुलाई स्वागत गर्न वा अरु नाता-कुटुम्ब, इष्ट-मित्र र असल छिमेकीहरुलाई शुभकामना दिन तिनीहरुकहाँ जाने गर्दछन्। भेटका बेला उनीहरुले एक-अर्कालाई"नयाँ वर्षको शुभकामना"र"वसन्त चाडको शुभकामना"आदि मंगलमय शब्दका माध्यमबाट एक-अर्काको सुख, शान्ति र सुस्वास्थ्यको मंगलमय कामना गर्नेगर्छन्। अनि त्यसपछि पाहुनाहरुलाई आफ्नो घरमा बोलाएर मिठाइ,फल-फूल र चिया खुवाउँदै गफ गर्नेगर्दछन्। विगत वर्षमा नाता-कुटुम्ब वा इष्ट-मित्रहरु बीच कुनै झै-झगडा भएको भए वसन्त चाडको सुअवसरमा शुभकामना पुर्‍याउन उहाँकहाँ गएपछि त्यसलाई आपसमा समझदारी भइसकेको अभिव्यक्तिका रुपमा लिइन्छ।

        वसन्त चाड मनाउने तरिका विविध छन्। केही ठाउँहरुमा ओपेरा तथा चलचित्र देखाउने गरिन्छ भने केही ठाउँहरुमा सिंह नाचको आयोजना गर्ने,लौरी-खुट्टा नाचको आयोजना गर्ने, लोक नाचको आयोजना गर्ने र मेलाको आयोजना गर्ने गरिन्छ। त्यति बेला जताततै हर्ष-बढाइँको वातावरण देख्नपाइन्छ। यद्यपि धेरैजसो मानिसहरु आ-आफ्नै घरमा बसेर आफूलाई मन परेका टेले-कार्यक्रमहरु हेर्नेगर्दछन। किनकि विभिन्न टेलिभिजनहरुले वसन्त चाडको अवधिमा विभिन्न उमेरका मानिसहरुले हेर्नलायक थुप्रै विविध किसिमका राम्रा कार्यक्रमहरु तयार पारेका हुनछन्।

        वसन्त चाड मनाउने क्रममा ढोकाका खापामा शुभकामना-लेखौट र मंगल-सूचक चीत्र टाँस्ने र रंगीचंगी बत्तिहरु झुण्डाउने पनि गरिन्छ। वसन्त चाडको अवधिमा हाट-बजारहरुमा मानिसहरुको सुखमय जीवन,हार्दिक श्रम र डाँडा-काँडा एवम् खोला-नाला जस्ता रमणीय स्थानहरुको चित्रण गर्ने प्रशस्त चीत्रहरु र शुभकामना-लेखौटहरु राखिएका देखिन्छन। यसको उद्देश्य मानिसहरुलाई छनौटको अवसर प्रदान गर्नु हो। वसन्त चाडका क्रममा बत्ति मेला पनि एउटा रमाइलो कार्यक्रम हो। रंगीचंगी बत्ति चीनको लोक-क्षेत्रमा विद्यमान परम्परागत कलात्मक वस्तु हो। युगौंयुगसम्मको अनुभव र प्रयासपछि त्यसको निर्माण सम्बन्धी कला निकै समृद्ध भएको देखिन्छ। ती भिन्ना-भिन्नै आकारका रंगीचंगी बत्तिहरुका खोलहरुमा विविध किसिमका जनावर,प्राकृतिक दृष्य र बहादुर जस्ता विषयहरु लेखिएका देखिन्छन्।

        मानिसहरुको जीवन-स्तरमा सुधार हुँदैआएको परिप्रेक्षमा चिनियाँहरुको वसन्त चाड मनाउने तरिकामा पनि परिवर्तन भएको देखिन्छ। त्यस्ता तरिकाहरुमध्ये अरु ठाउँ वा अरु मुलुकको भ्रमणमा जानु आदिलाई उल्लेख गर्नसकिन्छ।