परम्परागत वसन्त चाडका अवधिमा चीनका सबै क्षेत्रहरुमा कागज काटेर बनाइएका विभिन्न आकृतिहरु टाँस्ने परम्परा रहिआएको छ। झ्यालमा, ढोकामा वा टेबुलछेउको भित्तामा टाँसिने विभिन्न किसिमका कागजका बुट्टाहरुले चाडबाडका बेला झन् मंगलमय र खुशीयालीको वातावरण ल्याउने काम गर्दछन।

          कागज-कर्तन चीनमा सबैभन्दा बढी प्रचलित लोक-कलाहरुमध्येको एक हो। चीनमा कागज-कर्तन कहिले शुरु भएको हो भन्ने कुरा पत्तो लगाउन निकै गाह्रो पर्छ। एक भनाइअनुसार, कागज-कर्तन प्राचीन कालमा गरिने कधार्मिक गतिविधि र पूजा-आराधनाका सँस्कारमा प्रयोग गरिने कर्मबाट थालिएको थियो। आदिम कालका मानिसहरुले कागज काटेर बनाइएका विभिन्न रुप-आकारका जनावर र मानिसहरुलाई मृतकसँगै गाड्ने वा गाड्नुभन्दा अघि आयोजित संस्कारमा जलाउने चलन थियो। जसबाट ती कागजी जनावर वा मानिसहरुले मृतकलाई साथ दिन सकुन। तर पछि गएर आजभन्दा एक हजार वर्ष अघिदेखि कागज-कर्तनलाई सजीसजाउ र ढाँचा-बनावट कलाको बढी प्रयोगमा ल्याउनथालिएको थियो। ऐतिहासिक पुस्तकमा लेखिएअनुसार, थाँग वंशका महिलाहरुले कागज-कर्तनलाई टाउकाको गहनाको रुपमा बनाएका थिए भने कसै-कसैले त कागज-कर्तनलाई वसन्तमा उड्ने पुतली ठानेर यसालई वसन्तको स्वागत गर्ने चलन बनाएका थिए। बाह्रौं शताव्दीमा सोंग वंशकालमा कसै-कसैले कागज-कर्तनलाई उपहारका रुपमा बनाएका थिए भने कसै-कसैले यसलाई ढोका र झ्यालमा टाँस्ने अथवा सजाउनका लागि भित्तामा, ऐनामा वा लाल बाल्टिनमा टाँस्ने गर्दथे। यसका साथसाथै कागज काट्ने पेशामा रहेका कलाकार पनि देखापरे।

           कागज-कर्तन चोखो हस्त-निर्मित वस्तु हो। गैर-इलमी व्यक्तिका लागि एउटा कैंची र एउटा कागज मात्र भएपछि पुगिहाल्यो। त्यसैले सिक्न निकै सजिलो हुन्छ। तर इलमी व्यक्तिलाई भने जटिल बुट्टा बनाउनका लागि भिन्ना-भिन्नै किसिम र ढाँचाका कैंची र चक्कुहरु चाहिन्छ। कागजमा बुट्टा काट्दा एउटै कागजमा एउटै मात्र बुट्टा काटे पनि हुन्छ एकै चोटी धेरै कागजलाई काटेर धेरै बुट्टा काट्न पनि सकिन्छ। सरल र सजिलो बुट्टा त्यसै मनमा सोचे अनुसार सीधै कागजलाई काटेर निकाल्न सकिन्छ। तर जटिल बुट्टा काट्दा सामान्यतया बुट्टाको नमुना कागजमा छापेर दशौंवटा ठूला साना चक्कुहरुबाट उचित ढाँचाका चक्कुहरु छानेर त्यो बुट्टा कुँदेर निकाल्ने गरिन्छ। कुँद्‍दा अलिकति पनि गल्ती गर्नुहुँदैन। नत्र भने सम्पूर्ण काम बेकार हुनसक्छ।

　      कागज काटेर बनाइएका वस्तुहरु प्रशस्त छन्। तिनमा आफूलाई मनपर्ने फूल, चरा-चुरुंगी, कीरा-फट्याँग्रा, माछा, स-साना जनावर, किंवदन्तीमा लेखिएका पात्र, प्राचीन साहित्यिक रचनाका मानिस तथा पैचिंग ओपेराका पात्रका मुकुण्डाहरु आदि-आदि, प्रायजसो सबै क्षेत्रहरु समावेश छन्। चीनका विभिन्न क्षेत्रका रैथानेहरुको दैनिक जीवनको बानी र रुची फरक-फरक भएकाले विभिन्न क्षेत्रको कागज-कर्तनको पनि स्थानीय विशेषता छ। उत्तरी क्षेत्रको कागज-कर्तन हेर्दा सीधा-सादा र शक्तिशाली देखिन्छ र तिनको विषयवस्तु पनि निकै पर्याप्त छ। दक्षिणी क्षेत्रका कागज-कर्तन भने हेर्दा सूक्ष्म र सुन्दर देखिन्छ र यसमा जल-क्षेत्रको विशेषता छ। तर जहाँ भए पनि वा कुनै पनि विषयवस्तुका कागज-कर्तन भए पनि वास्तविक रुप र भावको आदान-प्रदानमा विशेष ध्यान दिएको छ।

          पहिले चीनका गाउँ-घरहरुमा शरद्‍ ऋतुपछि कृषिको मेलोमेसोमा व्यस्त नभएको याममा महिलाहरुले सधैं नै भेला भएर कागज काट्न मन पराउँथे। यो प्रत्येक गाउँले केटीले जान्नुपर्ने हस्तकलाको शीप थियो। साथै यसलाई दुलहीको हात बसेको छ कि छैन भन्ने एक मापदण्डको रुपमा पनि लिइन्थ्यो। समाजको विकासका साथसाथै अब कागज काट्न सिक्नेहरुको संख्या धेरै कम छ। तर पनि कसै-कसैले कागज-कर्तनलाई एक विशेष पेशाको रुपमा लिइरहेका छन। हाल चीनमा कागज-कर्तन कला सम्बन्धी कारखानाहरु छन्। साथै राष्ट्रिय स्तरको कागज-कर्तन कला संघ पनि छ। त्यसले नियमित रुपमा कागज-कर्तनको प्रदर्शनीको आयोजना गर्ने, यस सम्बन्धी प्रविधिको आदान-प्रदान गराउने, काजग-कर्तनका रचनाहरु संकलन गरेर प्रकाशन गर्ने जस्ता काम गर्नेगरेको छ। आज आएर कागज-कर्तन सजिसजाउ र सुसज्जित पार्ने व्यावहारिक भूमिकाबाट विकसित भएर एक छुट्टै कलाको रुपमा स्थापित भैसकेको छ। कागज-कर्तनका रचनाहरुको विषय-वस्तु पनि युगको विकास क्रमसँगसँगै निरन्तर रुपमा विस्तृत हुँदैआएको छ। यसका साथै अरु कला क्षेत्रहरुले पनि कागज-कर्तन कलाको विशेष प्रदर्शित पद्धतिलाई आफूमा समाहित गरेर धारावाहिक चित्रकारी पुस्तक, रंगमञ्चको दृश्य, समाचार पत्र र पत्रिकाको मुख्य पाना, पुस्तकको आवरण र चलचित्र तथा टीभि कार्यक्रम जस्ता धेरै क्षेत्रका रचनाहरुमा कागज-कर्तन कलाको सुन्दर छबी देख्न पाइन्छ।