पैचिंगको कु कोंग दरबार

          चीनको राजधानी पैचिंगको केन्द्रमा एउटा सुनौलो र शानदार प्राचीन वास्तु अवस्थित छ। त्यो वास्तु विश्वप्रख्यात पैचिंग "च चिन पर्खाल" अर्थात् कु कोंग दरबार हो। यो प्राचीन चीनका राजदरबारहरुमध्येको एउटा प्रसिद्ध दरबार क्षेत्र हो। यो वास्तु हाल विश्वमा पूर्ण रुपमा संरक्षित गरिएको प्राचीनकालका काठका वास्तुहरुमध्ये सबैभन्दा ठूलो वास्तु हो। सन् 1987 मा पैचिंगको कु कोंग दरबारलाई "विश्व सम्पदा सूची"मा समावेश गरिएको छ।

          पैचिंग दरबारको निर्माण सन् 1406 मा मिंग वंशका दोस्रो सम्राट चु दीले आदेश दिएअनुसार चौध वर्षको अवधिमा निर्माण गरिएको थियो। सन् 1911 अर्थात् छिंग वंशको अन्त्यसम्मको झण्डै पाँच सय वर्षको अवधिमा जम्मा चौबीसजना सम्राटले यस दरबारमा बसेर राज्य-व्यवस्था सञ्चालन गर्नुभएको थियो। यस्तो ठूलो र सुन्दर दरबार विश्वमा विरलै देख्नपाइन्छ। पैचिंगको कु कोंग दरबारको क्षेत्रफल सात लाख बीस हजार वर्गमिटरभन्दा बढी छ। सो दरबार दक्षिणदेखि उत्तरसम्म एक हजार मिटर जति लामो छ भने पूर्वदेखि पश्चिमसम्म आठ सय मिटर जति चौडा छ। त्यसको वरिपरि दश मिटरभन्दा अग्लो पर्खाल छ। पर्खाल बाहिर पचास मिटर चौडा नदी छ। कु कोंग दरबार सामन्ती समाजको सामाजिक व्यवस्था र राजनैतिक परिपाटी अनुसार निर्माण गरिएको हो। त्यसको वास्तु शैली र विशेषतामा प्राचीन कालको सम्राटको उच्च प्रतिष्ठान र इज्जत प्रतिबिम्बित गरिएको छ। कु कोंग दरबारमा सबैभन्दा अनौठा वास्तु तीनवटा ठूला दरबार अर्थात् थाइ ह दरबार, चोंग ह दरबार र पाओ ह दरबार हुन्। यी दरबारहरु सम्राटले राजनैतिक अधिकारको प्रयोग गर्ने र महत्वपूर्ण समारोहहरुको आयोजना गर्ने मुख्य ठाउँ हुन्। थाइ ह दरबार समस्त कु कोंग दरबारको केन्द्र हो। स्रमाट विराजमान हुने गद्दी पनि सो दरबारमा राखिएको छ। थाइ ह दरबार तीस हजार वर्गमिटर जति ठूलो एउटा चोकको उत्तरी भागमा पर्दछ जुन चालीस मिटर जति अग्लो छ। सो दरबार कु कोंग दरबार क्षेत्रको सबैभन्दा अग्लो दरबार हो। चीनको सँस्कृतिमा नागलाई सम्राटको सर्वोच्च अधिकारको प्रतिक हो। यसै कारण थाइ ह दरबारमा निकै धेरै नागका चित्रहरु कुँदिएका छन। त्यहाँ जम्मा तेह्रवटा नाग छन। कु कोंग दरबारमा प्रशस्त कोठाहरु छन्। सम्बन्धित लेख अनुसार, कु कोंगमा जम्मा 9999.5 वटा कोठा छन। कु कोंगका शानदार वास्तु चिनियाँ श्रमिक जनताको बुद्धि र कुशलताको प्रतिफल हो। समस्त वास्तुको शैली होस् वा विभिन्न कोठाका आकार हरेकमा मनोरञ्जनको विचार स्पष्ट भएको देखिन्छ। कु कोंग दरबारमा पानीको निकास पनि नागको आकार जस्तै छ। तीन तले दरबारमा जम्मा एक हजारभन्दा बढी पानीका निकास छन। ठूलो वर्षा हुँदा ती निकासहरुबाट पानी निस्कँदा धेरै नाग जस्तै निकै सुन्दर देखिन्छ। आगोबाट जोगिनका लागि पनि प्राचीन कालका कलाकारहरुले भिन्नाभिन्नै सोचाइ राखेका थिए। जस्तो भनौं, आगोको प्रतिकारका लागि कु कोंग दरबारका विभिन्न आँगनमा जम्मा 308 वटा ठूला तामाका भाँडा राखिएका छन। आगो निभाउने प्रयोजनका लागि वर्षभरि नै ती भाँडाहरुमा पानी राखिन्छ।

         कु कोंग दरबार हाल विश्वमा सम्पूर्ण रुपमा संरक्षित प्राचीन कालका वास्तुहरुमध्यको एक हो। ऐतिहासिक किताबमा लेखिए अनुसार, कु कोंगको निर्माण गर्दा सम्राटले एक लाख कलाकार र दश लाख मजदूरहरु लगाउनुभएको थियो। ती कलाकारहरुले चीनका विभिन्न ठाउँका सामग्रीहरुलाई पैचिंगमा पुर्‍याएका थिए। विशेष गरी, पैचिङदेखि धेरै टाढा पर्ने युन नान प्रान्तमा पाइने सामग्रीहरुलाई पनि मजदूरहरुले बोकेर पैचिंग पुर्‍याएका थिए। यसका अतिरिक्त, कु कोंग दरबारमा अधिकांश मूल्यवान ऐतिहासिक वस्तुहरु रहेका छन। यी ऐतिहासिक वस्तुहरुको संख्या दश लाखभन्दा बढी छ। यी ऐतिहासिक वस्तुहरुको संख्या चीनको ऐतिहासिक वस्तुहरु कूल संख्याको छ खण्डको एक खण्ड छ। गत शताव्दीको असीको दशकमा चीन सरकारले एक सयभन्दा बढी भूमिगत कोठाहरुको निर्माण गरी कु कोंग दरबारका ऐतिहासिक वस्तुहरुलाई भूमिगत कोठाहरुमा सुरक्षित राखेका थियो। कु कोंगको विशिष्ट वास्तु कला चीन राष्ट्रको विकसित सुनौलो सँस्कृतिको प्रतिक बनिसकेको छ। चिनियाँ र विदेशी कलाकारहरुको ठहर अनुसार, पैचिंगको कु कोंग दरबारको डिजाइन र वास्तु-शैली चीनको लामो साँस्कृतिक परम्पराको द्योतक पनि हो। यस दरबारमा पाँच सयभन्दा बढी वर्षअघिका चिनियाँ कलाकारहरुको उच्च कौशलता पनि प्रतिबिम्बित भएको छ। कु कोंग दरबारको निर्माण शुरु भएदेखि हालसम्म 580 भन्दा बढी वर्ष बितिसकेको छ। विशेष गरी, पछिल्ला केही वर्षदेखि कु कोंगको अवलोकन भ्रमण गर्ने पर्यटकहरुको संख्या दिनप्रति दिन बढ्दैगएको देखिन्छ। हरेक वर्ष कु कोंगको अवलोकन भ्रमण गर्ने पर्यटकहरुको संख्या एक करोड जति पुग्ने गरेको छ। कु कोंग दरबरको संरक्षण अझ राम्रोसँग गर्नका लागि गत वर्षदेखि चीन सरकारले क्रमश: कु कोंग दरबारको पूर्ण मरम्मत गर्नथालेको छ। प्राप्त जानकारी अनुसार, यस्तो मरम्मत कार्य बीस वर्षसम्म जारी रहने छ।