جیم یونگ کیم رییس بانک جهانی در نخستین روز کاری این بانک در سال 2019 استعفای خود را از مقام ریاست بانک اعلام کرد. این خبر رسانه های جهان را شگفتزده کرد. این تحول، روند چندجانبه گرایی جهان را که به چالش کشیده شده در سایۀ سنگینتری قرار می دهد. پرسش این است که آیا جانشین جیم یونگ کیم خواهد توانست به شعار «اول آمریکا» را در بانک جهانی جامۀ عمل بپوشاند؟
جیم یونگ کیم در نامۀ استعفای خود اظهار کرد پس از خروج از بانک جهانی به یک مؤسسه فعال در سرمایه گذاری در زیرساخت کشورهای در حال توسعه می پیوندد و به تحقیقات علمی می پردازد. او در این نامه علل استعفای خود را عنوان نکرد و این طور تلقی می شود که او تحت فشار آمریکا خروج از بانک جهانی را انتخاب کرده است.
دولت کنونی آمریکا مدعی یک جانبه گرایی و ازسرگیری تولید زغال سنگ است و به مفهوم تغییرات اقلیمی تردید دارد در حالی که جیم یونگ کیم مدعی انرژی پاک است و به مسائل مربوط به محیط زیست توجه دارد. از این رو، بانک جهانی تحت رهبری او پروژه های نیروگاه حرارتی با سوخت زغال سنگ را تامین مالی نمی کرد. به علاوه، او اصلاحات قابل ملاحظه ای در نظام نیروی انسانی انجام داده بود که باعث نارضایتی برخی کارمندان بانک جهانی و با مخالفتهای زیادی روبرو شده بود.
جیم یونگ کیم در دورۀ خود کمکهای زیادی در اختیار کشورهای در حال توسعه از جمله چین قرار داده است. او با طرح کشورهای در حال توسعه درباره اصلاحات سازمان تجارت جهانی موافق است و از تجارت آزاد و ارایه کمک به کشورهای در حال توسعه حمایت می کند. از سال 2014 به این سو، او بارها حمایت خود از ایجاد بانک سرمایه گذاری آسیا و بانک توسعۀ کشورهای بریکس و پیشنهاد کمربند و جاده اعلام کرده است. او عنوان کرده است سازندگی زیرساختهای دنیا مستلزم 1500 میلیارد دلار سرمایه گذاری است اما بانکهای توسعه جهانی و سرمایه گذاران بخش خصوصی فقط می توانند تنها 205 میلیارد دلار از این مقدار را سرمایه گذاری کنند و ایجاد بانک سرمایه گذاری آسیا می تواند به حل این نوع کمبود سرمایه کمک کند.
بانک جهانی در سال 2018 به ابتکار جیم یونگ کیم، توافقنامه ای مربوط به پرشکوهترین برنامۀ افزایش سرمایه و ادغام سهام بانک تصویب کرد که طبق آن، سهام چین در بانک بین المللی بازسازی و توسعه به عنوان مهمترین مؤسسه زیرمجموعه بانک جهانی، از 68ر4 درصد به 01ر6 درصد افزایش یافته و سهم چین در حق رای نیز از 45ر4 درصد به 17ر5 درصد افزایش یافته و نزدیک به سهم ژاپن در این بانک شده است.
با توجه به گسترش همکاری بانک جهانی و چین در دوره جیم یونگ کیم، استعفای او بی شک چین را تحت تاثیراتی قرار می دهد. اما به طور کلی، جانشینش، هر که باشد، نمی تواند این نکته را نادیده بگیرد که سهم چین در این مؤسسه چندجانبه هر روز رو به افزایش است. به جای توجه به منافع کشورهای وامگیر، چین در چارچوب بانک جهانی تدریجا به منافع کشورهای سهامدار و شرکای بانک توجه بیشتری نشان می دهد و در صدد است با افزایش سرمایۀ خود در بانک، اعتمادپذیری خود را تقویت و با کاستن از تردیدها، اعضای اصلی بانک جهانی را نسبت به طرح کمربند و جاده مجاب کند.
جانشین جیم یونگ کیم چه کسی خواهد بود؟ پس از جنگ جهانی دوم، رسم این بوده است که ریاست بانک جهانی را آمریکاییها بر عهده داشته باشند. ضمنا، آمریکا بزرگترین سهامدار بانک نیز هست و حق وتو دارد. در سالهای اخیر، این که چه کسی به عنوان کاندیدای ریاست بانک جهانی معرفی شود، مسئله ای سیاسی بوده است. در سال 2012 زمانی که جیم یونگ کیم، نخستین بار به عنوان کانیدای ریاست بانک معرفی شد، کاندیداهای نیجریه و کلمبیا او را به چالش کشیدند. این اولین بار بود که رقابت برابری بین یک نامزد آمریکایی و نامزدهایی از کشورهای دیگر صورت می گرفت. معلوم است جهانیان انتظار دارند در بانک جهانی شاهد روندی دمکراتیک باشند.
این قابل پیشبینی است که نامزد جدید آمریکا برای ریاست بانک جهانی مورد بررسی و بازنگری دیگر جوامع اقتصادی مهم دنیا قرار می گیرد. اگر آمریکا با شعار «اول آمریکا» نامزدی را معرفی کند، این نامزد با مخالفت دیگر اعضای بانک از جمله متحدان آمریکا روبرو خواهد شد.
از سوی دیگر، طبق تجربیات تاریخی، هر چند دوره های ریاست بانک جهانی را آمریکاییها بر عهده داشته اند، اما آنها در دورۀ خود بیشتر به فکر حفظ منافع بانک جهانی بوده و امیدوار بودند تا حد امکان متأثر از مداخله آمریکا نباشند و به منظور جذب حمایت بیشتر از کشورهای سهامدار، وابستگی بیشتری به بازار سرمایه و بخش خصوصی ایجاد کنند. از این رو، آمریکا اگر بخواهد عضویت در بانک جهانی را حفظ کند و بهره برداری از آن بانک را ادامه دهد، باید پی ببرد که بانک جهانی اصول کار خود را دارد و نمی تواند خودخواهانه شعار «اول آمریکا» را به این بانک تحمیل کند
