دبیر جشنواره جهانی فجر: امیدوارم جشنواره فیلم شانگهای هر سال نسبت به گذشته بهتر و هدف‌دارتر شود

رضا میرکریمی، دبیر جشنواره جهانی فیلم فجر و کارگردان آثاری چون زیر نور ماه، خیلی دور خیلی نزدیک، به همین سادگی و یک حبه قند که امسال نیز با فیلم قصر شیرین در بیست و دومین جشنواره فیلم شانگهای حضور دارد، روز سه‌شنبه ۲۸ خرداد (۱۸ ژوئن) در گفت‌وگوی اختصاصی با خبرنگار رادیوی بین‌المللی چین گفت که کشورهای آسیایی باید با ایجاد یک آکادمی سینمایی استعدادهای جدید قاره را ابتدا خودشان کشف و به دنیا معرفی کنند.

این کارگردان ایرانی با اشاره به نخستین حضور خود در جشنواره فیلم شانگهای و اهمیت این رویداد سینمایی گفت: جشنواره شانگهای خیلی مهم است و در آسیا چند جشنواره مهم داریم که از آن میان می‌توان به جشنواره شانگهای، فجر، پوسان و جشنواره گوا در هند اشاره کرد که در حال حاضر جزئی از گردهمایی‌های مهم سینمایی و فرهنگی در آسیا به شمار می‌روند. با توجه به آنکه از کشورهای مختلف مهمان زیادی در ای جشنواره حضور دارند و فیلم‌ها را تماشا می‌کنند برای من جای بسی خوشحالی است که برای نخستین در جشنواره فیلم شانگهای حضور دارم.

میرکریمی که پیش از این در جشنواره جاده ابریشم شهر شی‌آن نیز حضور داشته است روند پیشرفت جشنواره شانگهای را رو به رشد خواند و با یاد کردن از چین، ایران، کره و ژاپن به عنوان کشورهای صاحب سینما در آسیا گفت: این جشنواره‌ها یک فرصت خوب برای دیدار سینماگران کشورهای آسیایی با یکدیگر و با خبر شدن آنان از حال و روز هم است.

دبیر جشنواره جهانی فیلم فجر با تأکید بر این نکته که آسیا از نظر وجود تمدن‌های بزرگ در جهان بی‌نظیر است گفت که من همواره از موضوع رنج می‌برم که بر اساس یک عادت قدیمی که شاید از دوران استعمار باقی مانده باشد، فیلمسازان کشورهای آسیایی شناخته نمی‌شوند مگر اینکه در کشورهای اروپایی دیده شوند. او افزود: تا وقتی که اروپایی‌ها به عباس کیارستمی توجه نکرده باشند فیلمساز چینی از حضور عباس کیارستمی در ایران بی‌اطلاع است و تا وقتی که نوری بیلگه جیلان را در اروپا معرفی نکردند ما ایرانی‌ها که همسایه ترکیه هستیم ممکن است از این استعداد بالقوه و بالفعلی که در همسایگی ما است بی‌اطلاع باشیم؛ همین طور درباره چن کای‌گه، جانگ یی‌مو و دیگر کارگردانان بزرگ چینی که ما پس از توجه اروپایی‌ها آنان را شناختیم. کارگردان قصر شیرین با ابراز نگرانی از این موضوع که آشنایی سینماگران آسیایی از طریق یک فرهنگ دیگر ممکن است منجر به عدم تمایل آن فرهنگ برای معرفی بخشی از استعدادهای این قاره شده باشد گفت: ممکن است در این سال‌ها تعداد زیادی استعدادها در آسیا وجود داشته‌اند که هرگز به شکل بین‌المللی معرفی نشده‌اند. ما برای رفع این نقص باید همکاری‌های درون قاره‌ای خود را افزایش دهیم. جشنواره‌های بزرگ آسیایی باید در کنار هم یک آکادمی را تشکیل دهند که سرشناس‌ترین شخصیت‌های فرهنگی و به ویژه سینمایی آسیا در آن عضو باشند. ما باید از طریق همکاری بین جشنواره‌ها تلاش کنیم استعدادهای منطقه نخست توسط ما کشف و به دنیا معرفی شوند تا مجبور نباشیم در صف معرفی اروپایی‌ها بایستیم. میرکریمی تولیدات مشترک را یک راه مستقیم ارتباطی دانست که می‌تواند به افزایش ارتباط و شکل‌گیری چنین نهادی کمک کند.

«البته اگر بتوانیم این آکادمی را تشکیل بدهیم این امکان وجود خواهد داشت که با کمک کشورهای قدرتمند سینمایی آسیا مثل چین، ایران، هند، ژاپن و کره و حتی اندونزی یک صندوق آسیایی راه بیاندازیم که از پروژه‌های تولید مشترک آسیا و استعدادهای جدیدی که نوآوری دارند در سینمای آسیا حمایت کنند.»

رئیس پیشین خانه سینمای ایران ابراز امیدواری کرد که با شکل گیری این آکادمی کشورهای آسیایی از این وضعیت نگران‌کنندهٔ وابستگی به یک فرهنگ غربی که اشتراکات آن با فرهنگ شرق کمتر است رهایی پیدا کنند.

میرکریمی همچنین درباره اهمیت پیشنهاد کمربند و جاده در اجرای طرح او برای ایجاد آکادمی سینمای آسیا گفت که اتفاقاً قصد دارد طرح خود را به بخش کمربند و جاده جشنواره فیلم شانگهای ارائه کند، چرا که معتقد است چین می‌تواند بار دیگر با ایفای نقش مهم خود، جاده ابریشم را به گونه‌ای احیا کند که در آن کالاهای فرهنگی تجارت شود. او ادامه داد: پایگاه این آکادمی می‌تواند در شانگهای باشد و در صورت پخته تر شدن طرحِ تشکیل آکادمی و ابراز علاقه جشنواره فیلم شانگهای می‌توان یک کمیته، متشکل از رؤسای چند جشنواره مهم قاره آسیا و تعدادی از فیلمسازان شاخص را با یک آیین نامه مشخص ایجاد کرد. با توجه به قدرت اقتصادی چین که می‌تواند هر حرکت فرهنگی را از نظر اقتصادی تضمین کند پایگاه اصلی این آکادمی را می‌توان شانگهای در نظر گرفت که کمیته اجرایی آن در طول سال مشغول فعالیت باشد و هر سال نیز نشست‌هایی را برگزار کند.

این کارگردان ایرانی در بخش بعدی صحبت‌های خود با اشاره به تجربه سفرهایش به چین گفت که چین در مقایسه با کشورهای دیگر یک کشور کشف نشده است و علی رغم اینکه ما از طریق آثار هنری مختلف نظیر نقاشی کم و بیش با گوشه‌هایی از چین آشنا هستیم اما این کشور بسیار پهناور است که برای درست فهمیدن آن باید وقت صرف کرد.

«من در یک یا دو سفری که به عنوان یک فیلمساز که به طور جدی به دنبال کشف جزئیات روابط زندگی آدم‌ها است در بر دارنده تجربیات بسیار بود که خیلی دوست دارم یک روز آنها را در قالب یک فیلم بیان کنم. دیدن لشکر سربازان سفالین در سفر اولی که به چین و شهر شی آن داشتم برای من یک اتفاق بی نظیر بود و این اثر تاریخی چنان دراماتیک است که من بلافاصله درباره اش یک قصه نوشتم و دوست دارم بر اساس آن یک فیلم بسازم. »

او درباره داستان خود از جنگجویان سفالی نیز گفت: بعد از توضیح راهنمای ما درباره اینکه همه آن جنگجویان در واقع مجسمه یک انسان واقعی هستند که از نقاط مختلف چین برای دفاع از امپراتور خود جمع شده بودند من در ذهنم با خودم گفتم اگر یک نفر شب را به تنهایی در اینجا باشد احتمالا صدای این سربازان را خواهد شنید و شاید یکی از آنها در فراق عشقی که نتوانسته از خداحافظی کند در حال گریه کردن باشد. چنین موضوعی می‌تواند دستمایه‌ای باشد برای داستانی درباره فرهنگ آن دوران و سربازانی که هزاران سال در این مکان آماده نبرد هستند.

رضا میرکریمی همچنین درباره نگاه نو و بدیعی که یک کارگردان خارجی و یک گردشگر تخصصی می‌تواند به چنین نکاتی داشته باشد گفت برای کسی که از بیرون وارد چین می‌شود چنین چیزهایی می‌تواند با ایده‌های بسیار همراه باشد که ممکن است برای کارگردانان چینی بدیهی شده باشند.

«مثل مردم چین ما ایرانی ها هم کشور پهناور و تمدنی کهن داریم اما وقتی یک فیلمساز و گردشگر تخصصی خارجی به عنوان مثال از اصفهان و یزد و کرمان و این شهرها بازدید می کند تصویری که برای او وجود دارد نسبت به چیزی که برای ما شاید عادی شده باشد بدیع‌تر است و می‌توانند جزئیاتی را ببیند که برای ما هم شگفت‌انگیز است.»

او در ادامه افزود: به همین دلیل است که من فکر می‌کنم بین ایران و چین به عنوان صاحبان قدیمی‌ترین تمدن‌های آسیا حتماً باید یک رابطه فرهنگی جدی وجود داشته باشد و در حال حاضر هم مهم‌ترین و به روزترین وسیله ارتباطی فرهنگی سینما است.

دبیر جشنواره جهانی فیلم فجر بار دیگر با اشاره به دیگر مشترکات فرهنگی و سینمایی ایران و چین از جمله تمدن کهن، تنوع اقلیمی و خرده فرهنگ از این نکته ابراز تأسف کرد که چرا هنوز این دو کشور با توجه به سابقه دیرینه روابط تاریخی، هنوز به سطحی درخور و سزاوار در روابط فرهنگی نرسیده‌اند و همکاری امروز دو کشور حتی به اندازه گذشته نیست. امروز نسبت به گذشته امکانات ارتباطی بیشتری وجود دارد اما به نظر من فاصله‌ها زیاد است.

میرکریمی در مورد جالب‌ترین موضوعی که در چین به آن برخورده است نیز گفت که در مورد اهمیت دادن به جزئیات روابط خانوادگی و فامیلی ایران و چین خیلی با هم اشتراکات دارند.

«من برای نمایش فیلم‌هایم در جشنواره‌های مختلف به بیش از ۷۰ کشور سفر کرده‌ام که از آن میان کمتر کشوری از نظر جزئیات زندگی خانوادگی و فامیلی و تعهداتی که آدم‌ها نسبت به هم در فامیل دارند مانند چین شبیه به ایران بوده است.»

او همچنین گفت که ما باید ویژگی‌هایی نظیر سختکوشی را نیز از مردم چین بیاموزیم

«سختکوشی برای فرهنگ ایرانی می‌تواند یک درس خیلی خوب باشد. مردم ایران باید از این موضوع آگاه شوند که چین بر اساس سختکوشی مردمش روز به روز بر سرمایه‌های مادی و معنوی خود افزوده و اکنون تبدیل به چنین قدرتی شده است. هر موفقیتی هزینه دارد و هزینه‌ای که چینی‌ها پرداخته‌اند سخت‌کوشی و صرفه‌جویی بوده است.»

کارگردان فیلم قصر شیرین در پایان ضمن تشکر از جشنواره فیلم شانگهای برای دعوت از او سینماگران دیگر از سراسر جهان ابراز امیدواری کرد که این جشنواره هر سال نسبت به گذشته بهتر و هدف‌دارتر شود.