Analiz Haber: 'Ortadoğu Barış Konferansı' barış getirebilir mi?

(Wang Jin, araştırmacı, Charhar Enstitüsü, Kuzeybatı Üniversitesi Suriye Araştırmaları Merkezi)

Ortadoğu sorunuyla ilgili bakanlar düzeyinde toplantı dün Polonya'nın başkenti Varşova'da düzenlendi. 'Ortadoğu'nun barış ve güvenliği' ana temasıyla düzenlenen toplantıda esas olarak 'İran tehdidi' masaya yatırıldı.

Haliyle toplantı Tahran'ın tepkisini çekti. Rusya katılmazken, İngiltere, Fransa ve Almanya gibi Avrupa devletleri kayıtsızca tepki gösterdi. Toplantı herhangi bir sonuç vermedi.

Polonya'nın böyle bir toplantıya ev sahipliği yapması dünya kamuoyunu şaşırttı: Zira Varşova'nın bu tercihi, İran'la ilişkilerine muhakkak zarar verecek. Savaş yıllarında sayıları 100 bini bulan Polonyalı, Nazilerden kurtulmak için İran'a kaçmıştı, bu mültecilerin pek çoğu İran'da hayata veda etti. O nedenle İran'da halen çok sayıda Polonya mezarlığı bulunmaktadır. İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif'in Polonya'yı 'nankörlükle' itham etmesi de bu sebepten. İran'da düzenlenmesi planlanan Polonya Film Festivali de iptal edildi.

Ancak soru halen bakidir: Polonya neden bu 'topa girdi?'

Varşova bir süredir Rusya'yla gergin ilişkiler içerisinde ve 'Rusya tehdidi' karşısında ABD ile yakın bir ilişki kurmayı arzu ediyor. Nisan ayında ABD'nin Polonya'da yeni bir askeri üs açacağı duyuruldu. ABD desteğine ihtiyaç duyan Polonya, İran'ın memnuniyetsizliğini göz ardı etmiş görünüyor. Toplantının bir diğer yan etkisi de Polonya'nın Avrupa Birliği'yle ilişkisinde kendini gösterebilir; ABD-Avrupa ilişkilerinde soğuk rüzgarların estiği bir dönemde, Polonya AB içerisinde yalnızlaşabilir.

Varşova toplantısı her ne kadar İran-Avrupa ilişkilerini zedeleyebilecek olsa da, AB halen İran konusunda ABD ile aynı tutumda değil. Avrupa Birliği, İran'ın balistik projelerinden ve bazı Ortadoğu ülkelerine silah satmasından rahatsız; ancak ABD gibi Tahran üzerinde ekonomik yaptırım ve diplomatik baskı kurma niyetinde değil. Aksine Avrupalı şirketlerin İran'la ekonomik ve ticari temasları teşvik ediliyor.

Avrupa Birliği, Varşova toplantısında İran'a odaklanılmasına da karşı çıktı. İran'a karşı bir iyi niyet işareti olarak, AB Dışişleri ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini toplantıya katılmadı.

Münih Güvenlik Konferansı öncesi 'ısınma turu'

ABD tarafı, tek bir toplantının somut bir netice vermeyeceğini görüyor. Ancak İran'a baskı konusunda bir ivme yakalanması hesaplanıyor, ki bu ivmenin Münih Güvenlik Konferansı'nda artırılması gündemde. Dolayısıyla Varşova toplantısı, Münih öncesi kamuoyu yaratmak için bir 'ısınma turu' niteliğinde. ABD bu toplantıyla ayrıca Ortadoğu'daki İsrail ve Suudi Arabistan gibi müttefiklerine İran konusunda harcadığı çabayı da gösterme niyetinde. Bu da önemli bir faktör, çünkü Washington'un Ortadoğulu müttefikleri, uzun zamandır İran'a karşı somut önlemler alınmamasından şikayetçiydi.

Her şeye rağmen Varşova toplantısı, uluslararası toplum tarafından sıcak karşılanmadı. Bu, İran konusundaki ciddi fikir ayrılığını gösteriyor. ABD, öyle kısa sürede 'İran tehdidine' karşı bir blok yaratabilecek gibi görünmüyor.