Pamir Yaylası'ndaki Büyülü Topraklar: Kızılsu Kırgız Özerk İli

  2020-04-09 09:22:40  cri

Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi'nin güneyinde yer alan Kızılsu (Kezilesu) Kırgız Özerk İli, yüzölçümü bakımından İrlanda'ya eşittir.

Kızılsu ili, adını Kızılsu Nehri'nden alır. Kızılsu Kırgız Özerk İli'nin kuzeyinde Tanrı Dağları, güneyinde Kaşgar ili, batısında Kırgızistan, doğusunda Aksu ili, Kaşgar ve Taklamakan Çölü yer alır.

Kızılsu Kırgız Özerk İli, Atuş (Atushi) kenti, Uluğçat (Wuqia), Akçı (Aheqi) ve Aktu (Aketao) ilçelerini kapsar. Atuş kenti, ilin merkezidir.

Kızılsu Kırgız Özerk İli, İpek Yolu'nun Pamir Yaylası'ndaki tek uğrağıdır.

Burası Xinjiang'da insanların ilk ortaya çıktıkları yerlerden biridir.

İlde Kırgızlar, Uygurlar, Hanlar, Tacikler, Huiler, Mançular, Tatarlar, Moğollar, Kazaklar, Şibeler ve Özbekler olmak üzere 11 etnik grup yaşar.

Birçok dağın bulunduğu Kızılsu Kırgız Özerk İli'nin toplam yüzölçümünün yüzde 90'ından fazlası dağlık alandır.

"Buzlu Dağların Atası" sayılan Buzdağ Ata Tepesi (Muztağ, Mushitage), "Kunlun'un ruhu" olarak nitelenen Karagöl (Karakul, Kalakulei) "bin akarsuyun kaynağı" adıyla anılan Kızılsu Nehri ve "dağların atası" unvanı verilen Pamir Sıradağları, kısmen ya da tamamen bu il sınırları içinde yer alır.

Çin'deki en düşük rakımlı buzul ve en yüksek rakımlı şelale de buradadır.

Karagöl, tarihi Çin kitaplarında sözü edilen en tanınmış yayla gölüdür. "Kral Mo Hikâyesi"nde, Kral Xi'nin annesinin Zhou Hanedanı hükümdarı Mo'ya burada yemek verdiği anlatılır.

Aktu, Çin'de karlı tepelerin ve buzulların en çok bulunduğu ilçedir. Burada zirveleri buzla ve karla kaplı 66 tane hayranlık uyandırıcı tepe vardır. Bunlardan 36 tanesi yüksek tepelerdir. Üç tepenin rakımı ise 7 bin metreyi geçer. 40 tane de etkileyici buzul bulunur. Örneğin Kongur Tepesi ile Buzdağ Ata Tepesi arasında, 600 bin metrekareyi geçen alanıyla dünyadaki nadir buzullardan biri yer alır.

Yeterince güneş ışığı alan ilin, az yağışlı ve kurak bir iklimi vardır. Yaz ayları sıcak, kış ayları ise soğuk geçer.

"Meyve diyarı" olarak tanınan Kızılsu Kırgız Özerk İli'nde yetiştirilen incir, üzüm, kayısı, nar, şeftali, armut, alıç ve badem çok ünlüdür. Özellikle, Atuş kentine özgü bir ürün olarak tanınan incir, yurtiçinde ve yurtdışında aranan bir meyvedir. Bu nedenle Atuş, "incir memleketi" adıyla da anılır. Atuş'ta yetiştirilen üzüm, 2000 yılında Kunming'de düzenlenen Dünya Fuarı'nda altın madalyayla ödüllendirilmiştir.

Aktu ilçesi, "badem diyarı" olarak tanınır.

İldeki sınır kapıları üzerinden yoğun bir ticaret yapılır. Örneğin Torugart (Tulugaerte) Sınır Kapısı, eski dönemlerden beri Orta Asya'ya açılan önemli bir ticaret yoludur. Torugart, Han ve Tang hanedanları döneminde İpek Yolu üzerinde önemli bir duraktı. İrkeştam (Erkeshentan) Sınır Kapısı ise, Çin'in en batısındaki sınır kapısıdır.

Kızılsu, turizme çok elverişli bir yerdir. Oytak (Aoyitake) Manzara Bölgesi, tarihi İpek Yolu üzerindeki Gez (Gaizi) Kervansarayı kalıntısı, Buzdağ Turistik Bölgesi ve Dünya Buzul Parkı bu ildedir.

Burası, Tebeşir Devri'nden kalma bir bitki olan cüce çobanpüskülünün en yaygın ve en çok bulunduğu yerdir. 4 bin 500 metre rakımıyla dünyanın en yüksek doğal kayak alanı da buradadır. Akçı ilçesine bağlı Sumtaş (Sumuta) bucağı, dünyaca tanınmış avcı kartallarının memleketidir. Kırgız halk edebiyatı, bir hazinedir. Dünyaca ünlü kahramanlık destanı "Manas", Çin'in üç büyük destanından biri olarak "dünya edebiyatının şaheseri" olarak nitelendirilir.