|
|||||||||||||||||||||
|
Merhaba say齨 dinleyiciler. Buras 莍n Uluslararas Radyosu. Ben Alican. Bir T黵k'黱 莍n G黱l program齨da yeniden sizlerle birlikteyiz. Bug黱 sizlere, yak齨 zamanlardaki 莍n festivallerinden, alkanl齥lardan, adetlerden bahsetmek istiyorum.
Ge鏴n programda da bahsetmiim, 莍nliler iki farkl takvim kullan齳or. G黱l黭 ierini, randevular齨 planlar齨 bizim de kulland齧齴 g黱e takvimine g鰎e ayarl齳or. Fakat do饀m g黱 kutlamalar bur鏻ar, bizim "bayram", onlar齨 ise "festival" ad齨 verdikleri etkinlikler ve 鰖el zamanlar, y齦齨 belli zamanlar齨da yap齦mas gereken adetler, tatiller, ay y齦齨a g鰎e hesaplanan 12 Hayvanl takvime g鰎e ayarlan齳or. Asl齨da, bizim bayramlar齧齴 ile onlar齨 festivalleri aras齨da da biraz fark var. Bizde, tanesi milli, iki tanesi dini olmak 鼁ere toplam be tane bayram var, 莍nlilerde ise onlarca. Baz齦ar齨齨 ad齨 ve tarihini, anki gen neslin b鼀黭 鏾饀nlu饀 bilmiyor, ancak anneler babalar ve onlar齨 ebeveynleri biliyor. Bizde halk齨 bayramlardaki gelenekleri a瘕 yukar ayn齞齬; milli bayramlarda okullarda, stadyumlarda ve Atat黵k an齮lar齨da t鰎en d鼁enlenir, g鰏teriler olur, dini bayramlarda ise konu kom, akraba ziyaret edilir. 莍nlilerin ise 鏾k say齞a bayram ya da kendi ifadeleriyle festivalleri olmas齨a ra餸en, hemen hemen hepsinde yap齦acak yler farkl 輐i g黱 鰊cesine kadarki durumu anlatmak istiyorum.
Bu sene, ay y齦齨a g鰎e hesaplanan takvime g鰎e 25 Ocak'ta yeni y齦a girdik. Yeni y齦 kutlamalar normalde 15 g黱 s黵鼀or. En az齨dan eskiden b鰕leymi 輐i 鰊ceki neslin, mdiki gen nesle anlatt齨a g鰎e, o zamanlar i temposu bu kadar a瘕r ve yo饀nluk bu kadar 鏾k olmad i鏸n, yeni y齦a girilmesinden itibaren 15 g黱 tatil yap齦齬m. Bu 15 g黱 i鏸ndeki adet, her akm t黰 ailenin birlikte yemek yemesiymi Ayr齝a bu 15 g黱 i鏸nde, ailelerin birlikte dar 琮k齪 havai fik patlatmalar da adetleri aras齨da.
Tabii g黱黰鼁de tatil yedi g黱 oldu饀 i鏸n 15 g黱黱 tamam齨 birlikte ge鏸rmek art齥 pek m黰k黱 de餴l. O y鼁den yeni y齦 gecesi, eskisine g鰎e daha fazla 鰊em kazanm. Yeni y齦 gecesinde t黰 ailenin birlikte, 莍n mant齭 haz齬lama, i鏸ne para koyma geleneklerini, 鰊ceki program齧da anlatmt齧 o y鼁den tekrar ayr齨t齭齨a girmeyece餴m, yeni y齦齨 ilk gecesi bu kilde evde birlikte ge鏸riliyor ve mant yeniyor. 輐inci g黱, g黱d鼁 birlikte alveri gidiliyor, aile 鼀eleri ve akrabalar i鏸n hediyeler al齨齳or. 輐inci akm ise adet, makarna yemek. Onlar齨 makarnalar tad yap齦 bizimkilerden biraz farkl da olsa, en yak齨 anlam齳la makarna olarak 鏴virebiliriz. Yine t黰 aile birlikte oluyor, birbirlerine y齦齨 ilk g黱黱 nas齦 ge鏸rdiklerini, nerelere gittiklerini, neler yapt齥lar齨 anlat齳or ve hep birlikte makarna yiyorlar. Yeni y齦齨 ikinci g黱 ise 鰊emli bir adet, evli 鏸ftlerin, yak齨 akrabalar齨齨 k黭 鏾cuklar齨a ya har鏻齥 ya da ayn de餰rde hediyeler vermeleri. Ailenin durumu ne olursa olsun, her k黭 鏾cu餫 en az 100 yuan verilmesi adetmi ailenin durumu iyiyse, bu har鏻齥, 鏾cuk bana 2000 yuan'e kadar 琮kabilirmi Bu adetin 鰖elli餴, paralar齨 ve hediyelerin, t黰 akrabalara de餴l, sadece 鏾cuklara verilmesi veya 鏾cuklar i鏸n harcanmas Ayr齝a bu vesileyle, uzun zamand齬 g鰎黮me ns olmayan akrabalar da ziyaret edilmi oluyor.
Bu kilde y齦齨 ilk g黱黱黱 farkl adetleri var. Sonras齨da ise, 鰖el bir adet ya da 鰖el bir yemek olmamakla birlikte kutlamalar ve t黰 ailenin birlikteli餴, tatil bitene ve herkes i ya da yad yere d鰊meye baayana kadar devam ediyor. Ta ki, yeni y齦 kutlamalar齨齨 sona erece餴, ay takvimine g鰎e yeni y齦齨 15. g黱黱e kadar. 15. g黱 "Fener Festivali". Eskiden, her aile, kendisi yapabiliyorsa kendisi yap齪, yapam齳orsa yapabilen komlar齨dan rica edip veya sat齨 al齪, evlerinin i鏸nde gece boyunca fener yakarlarm. Bu fenerin, 齳la t黰 aileyi ayd齨latt齨a ve k鰐黮黭leri uzakla齬d齨a inan齦齬m. Zaman i鏸nde bu adet biraz de餴kli餰 u餽am ve sat齨 al齨an ya da ailenin 鰊ceden sahip oldu饀 fenerlerin, kap 鰊黱e, a餫 dallar齨a, etraftan g鰎黮ebilecek y黭sek yerlere as齦mas kline d鰊m. Bu g黱黱 akm da, farkl bir mant yemek adeti var. Yap齦ma kli yine normal mant齳a benzemekle birlikte, iki farkl 鰖elli餴 var bu mant齦ar齨: birincisi, klinin tamamen yuvarlak olmas ikincisi de i鏸ne, k齳ma, et veya sebze yerine f齭t齥, 鏸kolata veya tatl baz kar齧lar konmas Yuvarlak olmas ailenin birli餴ni, beraberli餴ni, deste餴ni 鏰餽t齬齳or. Yani t黰 ailenin el ele tutup bir halka oluurmas birlikte olmas ve herkesin yan齨da mutlaka aile fertlerinden bir di餰rinin bulunmas simgeleniyor. Ayr齝a bu festival ay y齦齨a g鰎e oldu饀 i鏸n, 15. g黱 de ay齨, yeni y齦 i鏸nde ilk defa dolunay haline geldi餴 akm oluyor ve dolunay gibi bembeyaz yani temiz ve daire klinde, el ele ve hep birlikte olmak anlat齦m oluyor. Mant齨齨 i鏸ne konan f齭t齥 bereketi ve bollu饀, tatl ise, ailenin kavgalardan ve ge鏸msizliklerden uzak, tatl bir kilde ge鏸nmesini, birbirleri aras齨da hi鏱ir sorun ve problem yamamas齨 simgeliyor. Bu mant齨齨 ad齨a "yuanxiao" deniyor. Yaz齦an karakterler farkl da olsa, telaffuz olarak "yuan" yuvarlak anlam齨a geliyor. Xiao ise eskiden kullan齦makla birlikte gece demek. Yani yuvarlak gece, yani o gece, ailenin yuvarlak klinde bir arada olmas el ele vermesi ve birlik olmas Bu fener festivalinin 莍nce ad da yuanxiao festivali, yani bu akmda yenen o yuvarlak ve tatl mant g黱e ve festivale de ad齨 vermi
Ay y齦齨a g鰎e yeni y齦齨 15. g黱 kutlanan bu fener festivali ile gelenek olarak yeni y齦 kutlamalar fiilen sona ermi oluyor, kural olarak da havai fik at齦mas齨a tan齨an serbestlik, bu gecenin sonunda bitiyor ve havai fikler yasaklan齳or. 莍n devleti, g黺enlik a琮s齨dan evlerde havai fik bulundurulmamas齨 teik etmek amac齳la, sahip olunan ve bu 15 g黱l黭 yasal s黵e i鏸nde patlat齦mam olan havai fiklerin yetkili yerlere geri getirilip iade edilmesi durumunda, fi餴n b鼀黭l黱e ve de餰rine g鰎e, getiren kilere farkl 鰈琰lerde hediyeler veriyor. Ayr齝a normal olarak, hrin en merkezi noktalar齨da ve yo饀n caddeler ve yerlem mekanlar齨da, havai fik at齦mas her zaman yasak. Site y鰊eticilerinin g鰖etiminde sitelerin i鏸nde ve kontroll olarak, veya bo a琮k arazilerde serbest. Fakat bu seneki kutlamalarda bir kaza yand Fener festivali akm齨da, kanunsuz olmas齨a ra餸en hrin merkezi yerlerinden birinde, halen inat s黵mekte olan ve l黭s bir otel olarak in edilen bir binan齨 inat sorumlusu, b鼀黭 miktarda havai fik alm ve onlar patlatmalar i鏸n g鰎evliler kiralam. Ortam ve bouk bunu yapmaya yetecek b鼀黭l黭te olmad i鏸n, patlat齦an havai fikler inat halindeki binaya sram. Bu olay hirde b鼀黭 pani餰 neden oldu ve 170 metre boyundaki dev bina, be saat s黵eyle yanarak enkaz haline geldi. Metro hatlar齨dan bir tanesi birka saat s黵eyle durduruldu. Bu da, 莍n devletinin, kalabal齥 yerlerde havai fik at齦mas齨 yasaklamas齨齨 ne kadar hakl ve yerinde oldu饀nu g鰏teriyor. Fakat bu kazaya ra餸en yeni y齦 kutlamalar b鼀黭 bir cou ve mutlulukla sona erdi.
Bahsetti餴m fener festivalini Pazartesi g黱 kutlad齥, ve geleneksel ve resmi yeni y齦 kutlamalar bitti. T黰 dinleyicilerimize, bu vesileyle tekrar sa餷齥l ve mutlu bir y齦 diliyorum. 莍ncesini 鯧renece餴miz kelimelerle program齧齴 noktalayal齧. Festival demek i鏸n jie(2) ri(4) diyoruz. Festivalin ad齳la birlikte kullan齦d zaman ri(4) karakteri kullan齦m齳or. 謗ne餴n, az 鰊ce bahsetti餴miz fener festivalinin 莍nce ad yuan(2) xiao(1) jie(2). Yeni y齦 demek i鏸n 莍nce'de xin(1) nian(2) diyoruz. Makarnan齨 莍nce s鰕leni ise mian(4). Havai fik demek i鏸n 莍nce'de yan(1) hua(1) diyoruz. Bir sonraki program齧齴da yeniden buluak 黰idiyle, hepiniz esen kal齨 sevgili dinleyiciler.