中國國際廣播電臺
Çinli tarihçiler, Xia
hanedanının Çin tarihindeki
ilk hanedan olduğunu kabul
ediyorlar. Ancak Xia hanedanıyla
ilgili bilgilerin hemen hemen
hepsi, daha sonraki dönemlere
ait kayıtlardan elde edilmiştir
ve bugüne kadar yapılan
arkeolojik kazılarda bu
hanedanla ilgili bulgulara
rastlanılmamıştır. Çin
tarihinde arkeolojik kanıtlara
dayanan ilk hanedan, Shang
hanedanıdır.
M.Ö
16. yüzyılda kurulan Shang
hanedanı, M.Ö. 11 yüzyıla
kadar yaklaşık 600 yıl varlığını
sürdürdü. Başkentini
defalarca değiştiren Shang
hanedanı yönetimi, son
olarak Yin kentine (şimdiki
Henan eyaletine bağlı Anyang
şehri civarı) yerleşti.
Arkeolojik bulgular, Çin
medeniyetinin Shang hanedanının
başlangıç döneminde oldukça
yüksek seviyeye ulaştığını
gösterdi. Kaplumbağa
kabukları ve hayvan
kemiklerine yazılan Jiaguwen
yazısı ve tunç kültürü,
bunun başlıca göstergeleri
olarak kabul ediliyor.
Jiaguwen yazısının bulunması,
bir rastlantının sonucuydu.
20. yüzyılın başlarında
bilimadamları, Henan
eyaletine bağlı Anyang şehrinin
kuzeybatısında yer alan
Xiaotun köyündeki köylüler
tarafından tesadüfen toplanıp
ilaç ham maddesi diye satılan
kaplumbağa kabukları ve
hayvan kemikleri üzerinde
eski yazılar olduğunu keşfettiler.
Daha sonra geniş araştırma
başlatan Çinli bilimadamları,
kaplumbağa kabukları ve
hayvan kemikleri üzerindeki
yazıların Shang Hanedanı dönemine
ait olduğunu tespit ettiler,
bundan yola çıkarak da
Xiaotun köyünün Shang
hanedanının başkenti olduğu
sonucuna ulaştılar. Shang
hanedanının kalıntıları,
bundan sonra “Yinxu”
olarak adlandırıldı.
“Yinxu”nun bulunması ve
üzerinde yapılan arkeolojik
kazılar, 20. yüzyılda Çin’deki
en önemli arkeolojik keşfi
olarak kabul ediliyor. Yinxu
kalıntılarında 1928 yılında
başlatılan kazılar
sonucunda üzerinde Jiaoguwen
yazılı kaplumbağa kabukları
ve hayvan kemikleri ile bronz
eşyaları dahil bir çok değerli
tarihi eser çıkarıldı.
Jiaguwen yazısı, kehanet
kemikleri üzerine yazılan
bir tür resim yazısı. Shang
hanedanı döneminde krallar,
bütün hareketlerini kehanet
sonuçlarına göre yaparlardı.
Kaplumbağa kabukları ve
hayvan kemikleri, kehanetin
araçlarıydı. Kaplumbağa
kabukları ve hayvan kemikleri
önce temizlenir, sonra iç yüzleri
bıçakla belirli düzene göre
çentiklenirdi. Bunun ardından
kahinler, isimlerini,
kehanette bulunduğu tarihi ve
soruları kaplumbağa kabuklarına
veya hayvan kemiklerine kazırlar,
sonra da ateşe tutulmayla oluşan
“Zhao” denilen çatlaklara
bakarak kehanetin sonucunu çıkarırlar,
bu sonuçları yine kabuklara
veya kemiklere yazarlardı. Üzerinde
yazı olan kaplumbağa
kabukları ve hayvan kemikleri
daha sonra resmi arşiv olarak
saklanırdı.
Yinxu’de bugüne kadar,
toplam 160 binden fazla
kaplumbağa kabuğu ve hayvan
kemiği çıkarıldı. Bunların
bazıları çok iyi olarak
korunmuş, bazıları da yazı
olmayan kemik ve kabuk parçalarıdır.
İstatistiklere göre,
Yinxu’de çıkarılan kabuk
ve kemikler üzerinde toplam 4
binden fazla yazı bulundu. Bu
yazıların 3 bini
bilimadamları tarafından
incelendi, bunların 1000
kadarı da anlaşıldı. Geri
kalan yazılar, ya anlaşılmıyor,
ya da üzerlerinde ciddi fikir
ayrılıkları bulunuyor. Buna
rağmen bilimadamları, anlaşılan
1000’dan fazla kelime
sayesinde Shang hanedanı dönemindeki
siyasi, ekonomik ve kültürel
yaşam konusunda bilgi sahibi
oldular. Jiaguwen yazısıyla
ilgili ilk bilimsel kitap,
1913 yılında Liu E tarafından
hazırlanan “Tie Yun Cang
Gui” idi. Tanınmış Çinli
tarihçi ve edebiyatçı Guo
Moruo’nun 1929 yılında
yazdığı “Jiaguwen Yazısıyla
İlgili Araştırmalar” adlı
kitap, bu alandaki bir diğer
önemli eserdi. Pekin Üniversitesi
Prof. Qiu Xigui ve Çin Tarih
Enstitüsü Prof. Li Xueqin, günümüzde
Jiaguwen yazısı üzerinde
araştırma yapan tanınmış
isimlerden ikisi.
Üzerinde
yazı bulunan kaplumbağa
kabukları ve hayvan
kemiklerinin yanı sıra, tunç
eşyalar da Shang hanedanının
medeniyet seviyesini gösteren
diğer bir eşya türü. Shang
hanedanı döneminde tunç üretim
tekniği çok yüksek bir düzeye
ulaştı. Yinxu’den çıkarılan
tunç eşyalarının sayısı
binlerle hesaplandı.
Yinxu’de 1939 yılında çıkarılan
“Simuwu Ding” adlı kare
şeklindeki bir tunç kap, 875
kilo ağırlığında, 133
santim yüksekliğinde, 110
santim uzunluğunda ve 78
santim genişliğindedir. Çok
görkemli görülen “Simuwu
Ding”, Çin’in eski çağlarda
tunç kültürünün zirve dönemini
gösteren temsili eser olarak
kabul ediliyor.
Bununla birlikte arkeolojik
kazılar ve bilimsel araştırmalar,
Shang hanedanı döneminde Çin’de
devletin ortaya çıktığını,
özel mülkiyet sisteminin de
esasen kurulduğunu gösterdi.
Shang hanedanından itibaren
Çin, medeni bir toplum olma
yoluna girdi.
|