中國國際廣播電臺
Çin’in eski büyük tarihi
eserlerinden “Tarih Kayıtları”
(“Shiji”) kitabında yazar
Si Maqian, nükteli ve atılgan
bir diplomatik elçiyi, yani
M.Ö 6. yy’da Qi devletinde
yaşamış Yantse’yi yazmıştır.
Yantse’ye ilişkin hikâyeler,
Çin çapında geniş kapsamlı
şekilde halklar arasında
dolaşmaktadır. Yantse’nin
Chu devletine elçi olarak gönderilmesi
hikâyesi, işte bunlardan
biridir.
Yantse, bir gün elçi
olarak Chu devletine gider.
Yantse’nin çok kısa boylu
olduğunu bilen ve onunla alay
etmek isteyen Chu kralı, kent
surlarının büyük kapısının
yanında küçük bir kapının
da açılmasını emreder ve
Yantse’yi bu küçük kapıdan
kente girmeye davet eder.
Chu kralının
kendisiyle alay ettiğini
anlayan Yantse, bu isteği
sert bir dille reddeder.
Yantse, “Ancak it devletine
giden kimse, it ininden girer.
Ben şimdi Chu devletine elçi
olarak geldim ve it ininden
girmem” der.
Yantse’yi karşılayan
ve onun bu sözlerini duyan
Chu memurları, onu büyük
kapıdan girmeye davet eder.
Saraya giren Yantse, Chu kralını
ziyaret eder. Chu kralı
kasten “Qi devleti, ülkede
başka hiçbir kimse kalmadığı
için mi seni gönderiyor?”
diye Yantse’ye sorar.
Yantse, “Qi devleti
gayet kalabalık. Ancak başkent,
100’ü aşkın ana yol ve
sokaktan oluşur. İnsanlar,
başlarının üstüne kaldırdıkları
kollarıyla güneşi örter.
Alınlarından silip attıkları
ter, yağan yağmur gibi olur.
Cadde ve sokaklar, insanlarla
tıklım tıklım doludur, iğne
atsan düşmez. Nasıl Qi
devletinde başka hiçbir
kimse yok mu diye gevezelik
edebilirsiniz” yanıtını
verir.
Chu kralı, “O zaman
niçin seni gönderdiler”
diyerek sözüne devam eder.
Yantse, soğukkanlılıkla
“Bizim Qi devleti elçi gönderirken,
son derece ince ve titiz
davranır. Öngörülü, uzgörülü
ve yetenekli kimse, ahlakı yüksek
olan devlete gönderilir.
Ancak beyinsiz, akılsız ve
kabiliyetsiz kimse ise hiçbir
şeye yaramaz ülkeye gönderilir.
En aptal, en ahmak ve en
yeteneksiz biri olduğum için
memleketim, beni Chu devletine
gönderdi” şeklinde yanıtlar.
Onunla alay etmeye kalkışan
Chu kralı ve vezirleri,
Yantse’nin bu sözlerini
dinledikten sonra birbirlerine
bakarak donakalırlar.
Bu ziyaretten sonra
Yantse, bir gün Chu devletine
tekrar gider. Chu kralı,
Yantse’nin gelişini duyar
duymaz, vezirlerine “Yantse,
Qi devletindeki en yetenekli
ve münakaşacı insan. Bizim
Qi devletine tekrar geldi. Onu
adamakıllı bir ayıplamak
isterim. Bunun için kesin bir
fikriniz var mı?” der.
Vezirlerden biri
“Yantse geldiği sırada,
iki eri elleri kolları bağlı
olan bir adamla birlikte gönderirim.
Onlar önünüzden geçerken,
ekselanslarınız ‘Bağlı
tutuklu bulunan kimdir o ?’
diye sorarsınız. Erler,
‘Adam, Qi devletinden geldi’
cevabını verir. Ekselanslarınız
‘Niçin bağladınız onu?’
diye tekrar sorarsınız.
Erler, ‘Hırsızlıktan
dolayı’ diye yanıtlar”
önerisinde bulunur. Chu kralı,
önerinin Yantse’yı ayıplamak
için güzel bir fikir olduğunu
kabul eder ve konuyla ilgili
bir düzenleme yaptırır.
Yantse, Chu devletine
gelir. Chu kralı, onun şerefine
bir ziyafet verir. Chu kralı,
Yantse’nin şerefine kadeh
kaldırırken, iki er, yanlarında
bağlı bulunan bir adamla
birlikte ziyafet salonuna
girer. Chu kralı “Bağlı
bulunan adam kim? Niçin bağladınız
onu?” diye sorar.
Erler “Adam Qi
devletinden geldi ve hırsızlıktan
dolayı tutuklandı” diye
yanıtlar.
Chu kralı, Yantse’ye
kasten ve manalı bakarak
“Qi devletinde adam doğuştan
mı hırsız olur?” diye
merakla sorar.
Yantse, masa başından
ayağa kalkarak, tam bir
resmiyet ve ciddiyetle
“Duyduğuma göre, bir bitki
varmış. Qi devletinde yetişirse,
lezzetli meyve verir. Chu
devletinde yetişirse, dış görünüşüyle
Qi devletinde yetişen bu
bitkiden hiç farklı olmaz
ama hiç güzel meyve vermez.
Bu, değişik su ve toprak koşullarından
kaynaklanır. Şimdi bu adam,
Qi devletindeyken hırsızlık
yapmazdı, Chu devletinde hırsızlık
yapmayı öğrendi. Acaba Chu
devletindeki su ve toprak koşulları,
insanın hırsızlık yapmasına
mı elverişlidir?” diyerek
yanıt verir.
Chu kralı, Yantse’nin
sözlerini dinledikten sonra
acı bir şekilde “Aslında
seninle alay etmek istedim.
Ama şimdi tam tersine, sen
benimle alay ettin. Sana
hayran kaldım” itirafında
bulunur.
Yantse’nin Chu devleti
ziyaretiyle ilgili benzeri hikâyeler
daha çok sayılabilir. Yantse,
görüşme ve sohbetlerde
zekasıyla bazı ülkelerin Qi
devletinin haysiyetine ve
kendi kişiliğine dokunmak için
hazırladıkları planları başarısızlığa
uğratarak ismini duyurmuş ve
tanınmış bir diplomat olmuştur.
|