中國國際廣播電臺
Onbinlerce yıllık geçmişe
sahip olan Çin medeniyetiyle
ilgili yeraltı kalıntıları
oldukça zengindir. 20. yüzyılın
çağdaş arkeoloji bilgileri
Çin’e yayıldıktan sonra
bu bilim dalı birçok önemli
kalıntının bulunmasına
katkı sağladı. Çin’in
ortasındaki Henan eyaletinin
Anyang şehrine ait yaklaşık
24 kilometrekarelik dünyaca
ünlü Yinxu tarihi kalıntıları
bunların en önemlileri arasındadır.
Tarihi kayıtlara göre M.Ö
14. yüzyılda Shang kralı
Pangeng, kendi devletinin başkenti,
şimdiki Shandong eyaletinin
Qufu şehrinden buraya taşınmıştı.
Ondan sonraki 300 yıla yakın
süre içinde burası Shang
hanedanının siyasi, kültürel
ve ekonomik merkezi olarak
kabul edildii. M.Ö 1046 yılında
Zhou Wuwang’ın başkanlığındaki
ordu Shang hanedanının Zhou
isimli son kralını tahttan
indirmiş ve Shang hanedanlığını
yıkmıştı. Shang hanedanı
daha önce Yin hanedanı
olarak da adlandırılmasından
dolayı daha sonra buraya
Yinxu tarihi kalıntıları adı
takıldı.
(Resim:
Yinxu tarihi kalıntıları)
Yinxu tarihi kalıntılarının
keşfi ve çıkarılması,
20.yüzyılda Çin’in en önemli
arkeolojik keşfi olarak kabul
edildi. İlk kazı çalışmalarının
yoğunlaştırıldığı 1928
yılından itibaren, buradan
bronz eşyalar çıkarıldı.
Kaplumbağa kabuğu ve hayvan
kemik parçaları üzerinde
oyulan Jiaguwen yazısı,
arkeolojik dünyadaki en önemli
büyük olaylardan biri olarak
nitelendi.
(Resim:
Yinxu tarihi kalıntılarından
çıkarılan kaplumbağa ve
hayvan kemik parçaları üzerinde
oyulan yazılar)
Jiaguwen yazısı, Çin’in
en eski yazısı olarak sayıldı.
Shang hanedanı dönemindeki
krallar herhangi bir faaliyet
yapmadan önce kehanete başvuruyorlardı.
Kaplumbağa ve hayvan kemik
parçaları işte bu kehanet
faaliyetleri sırasında
kullanılan eşyalardır.
Kaplumbağa ve hayvan
kemik parçaları kullanılmadan
önce bazı işlemler yapılması
gerekiyordu. Öncelikle
kaplumbağa kabuğu ve hayvan
kemik parçalarının üzerindeki
kan ve etlerin temizlenmesi,
parçaların düzgün hale
getirilmesi lazımdı. Ondan
sonra bıçakla kaplumbağa
kabuğunun içi veya hayvan
kemik parçalarının üzeri
kazınıyordu. Kahinler kendi
adlarını, kehanet yapma
tarihlerini, cevaplanmasını
istenen soruları hayvan
kemiklerine oydular ve sonra
ateşle hayvan kemiklerini kızarttılar.
Eğer kemik parçalanırsa, uğur
getireceğine inandılar.
Kahinler kemiklerin parçalanma
çizgilerine bakarak değerlendirmeler
yapıyorlar ve buna göre
kehanetin sonucunu hayvan
kemiklerine yazıyorlardı. Doğru
tahminler içeren bazı hayvan
kemik parçaları resmi arşiv
olarak saklanmaya başlandı.
Şu ana kadar, Yinxu
tarihi kalıntılarından
toplam 160 bin kadar kaplumbağa
ve hayvan kemiği çıkarıldı.
İçlerinde hiç parçalanmamış
ve yazısız kemikler de var.
Bütün kemik ve kabuk parçaları
üzerinde oyulan yazıların
toplamı ise 4 bin dolayında.
3 bin kadar yazı ilgili
uzmanlar tarafından araştırıldı.
Bu 3 bin yazıdan bin tanesi tümüyle
deşifre edildi. Diğerleri
ise halen okunamadı veya
anlam konusunda fikir ayrılığı
söz konusu. Buna rağmen,
belirlenen bin kadar anlamlı
yazılar sayesinde Shang
hanedanı ile ilgili siyaset,
ekonomi ve kültür gibi
alanlarda zengin bilgiler
edinildi.
Jiaguwen yazısnıı ilk
araştıran “Tie Yun Zanggui”
başlıklı kitap 1913 yılında
Liuer tarafından yayımlandı.
Çin’in ünlü tarihçisi
Guo Moruo’nun, 1929 yılında
yayımladığı ve bu yazıları
araştıran kitabı, konuyla
ilgili çok özel bir eser
olarak kabul gördü. Şu an
Çin’de Jiaguwen yazısını
araştıranlar arasında Pekin
Üniversitesi Profesörü Qiu
Xigui ve Çin Tarihi Akademisi
Profesörü Li Xueqin
bulunuyor.
Yinxu’da keşfedilen
Shang hanedanı kaplumbağa ve
hayvan kemik parçaları üzerinde
oyulan yazılardan sonra, Batı
Zhou hanedanı dönemine ait
daha eski kaplumbağa ve
hayvan kemik parçaları üzerinde
oyulan yazılar bulundu. Ancak
buradaki kemik parçaları ve
yazılar çok azdı. Dolayısıyla
Shang hanedanına ait yazılar
daha önemlidir. Yinxu tarihi
kalıntılarından Jiaguwen
yazısının dışında, 70 yıllık
süre içinde arkeologların
bulduğu saray, tapınak ve
mimari grubu gibi tarihi kalıntıların
sayısı 50, kral mezarlarının
sayısı 12, asillerin ve sıradan
halkın mezarlarının ve anma
çukurlarının sayısı 1000,
üretim atölyesinin sayısı
5, atlı araba izlerinin sayısı
30 dolayındadır. Bunların dışında
büyük miktarda bronz, yeşim
taşı, seramik ve kemik eşyalar
bulundu. Bütün bunlar
ziyaretçilere Çin’in eski
toplumunun geniş boyutlu çehresini
göstermektedir.
|