Mezarlık mimarisi
中國國際廣播電臺

       Mezarlık mimarisi, tarihi Çin mimarisinin önemli bir parçasını oluşturur. Toplumun her tabakasındaki eski Çinliler, “insanın ruhu” ölmez düşüncesiyle cenaze törenine önem vermiş ve mezarlıklarını özenle inşa etmişler. Zamanla büyük gelişme kaydeden Çin’in mezarlık mimarisinde eşsiz büyüklükteki imparator ve cariyer mezarlık grupları meydana gelmiştir. Tarihin değişimiyle resim, hat ve oyma sanatlarıyla kaynaşan Çin’in mezarlık mimarisi, çeşitli sanatların başarılarını gösteren mimari grubu haline gelmiştir.

       Eski Çin mimarisinin en ihtişamlı ve en büyük mimari grubu olan mezarlık mimarisinin örneklerinin az bir bölümü ovalarda yer alır; ama çoğunluğu coğrafi durumlardan yararlanarak dağların eteğinde kuruludur. Dört yanı duvarlarla çevrili Çin mezarlıklarının dört yönünde dört kapı, dört köşesinde de köşe binası bulunmaktadır. Mezarlığın önünde bulunan yolun iki yanında insan ve hayvanların taş heykelleri yerleştirilmiştir. Mezarlık, içindeki yemyeşil servi ve çam ağaçlarıyla ciddiyet, saygı ve huzur havası verir. 

İmparator Qinshihuang’un Mezarlığı　 

       2 bin yıl önce Çin’in Shanxi eyaletinin merkez kenti Xi’an’a bağlı Lishan Dağı’nın eteğinde kurulan İmparator Qinshihuang’un Mezarlığı, Çin’in en ünlü mezarlığı olarak kabul edilmiştir. Dünyanın 8. harikası olarak adlandırılan Yeraltı Seramik Ordusu, bu mezarlığı koruyan kuvvetler olarak bilinmiştir.1987 yılında Yeraltı Seramik Ordusu, ihtişamlı görünüşü ve yüksek oyma teknolojisiyle Dünya Mirasları Komitesi tarafından “Dünya Mirasları Listesi”ne alınmıştır. Dünya Mirasları Komitesi, Yeraltı Seramik Ordusu hakkında “İmparator Qinshihuang Mezarlığı’nın çevresinde bulunan Yeraltı Seramik Ordusu, savaş atları, arabaları ve silahlarıyla mükemmel bir realizm eseri oluşturuyor ve son derece yüksek sanat değeri taşıyor” değerlendirmesinde bulunmuştur.

(fotoğraf: Yeraltı Seramik Ordusu)

       Shanxi eyaletinin Xi’an şehrine yakın bölge, Çin imparatorlarının mezarlıklarının toplandığı mekan olarak tanınmıştır. İmparator Qinshihuang’ın mezarlığının yanı sıra, Çin’in Batı Han hanedanının 11 imparatorunun mezarlıkları ve Çin’in Tang hanedanına ait 18 mezarlık da bu bölgede bulunmuştur. Hanwudi ünvanı verilen İmparator Liu Che’nin Mao Mezarlığı, büyük yüzölçümü ve içindeki çok kıymetli eserlerle Batı Han hanedanının imparatorlarının mezarlıklarının başında gelmektedir. Çok büyük alanda kurulan, Tangtaizong ünvanı verilen Çin’in Tang hanedanının kurucusu olan İmparator Lishimin’in Zhao Mezarlığı’na, Li’nin asilzadelerine ve ülke için büyük katkıda bulunan yetkililere ait 17 mezarlık da eşlik etmiştir. Tang hanedanı dönemine ait “Altı At” (İmparator Li’nin en sevdiği atlar) adlı taş oyması, Zhao Mezarlığı’nın yeraltı ve üstünde bulunan sayısız kıymetli eserlerin en ünlüsüolarak kabul edilmiştir. 

Ming ve Qing hanedanlarının imparatorlarının mezarlıkları　 

       Ming ve Qing hanedanlarının imparatorlarının mezarlıkları, Çin imparatorlarının mezarlıklarından en iyi korunmuş olanları olarak kabul edilmiştir.

       Diğer adı “13 Mezarlık” olan Ming hanedanının imparator mezarlıkları, Beijing şehrine bağlı Changping ilçesindedir. Beijing’in, Çin’in Ming hanedanının başkenti olmasından sonra Ming hanedanının 13 imparatorunun mezarlıklarının toplandığı “13 Mezarlık”, Changping ilçesinin kuzeyinde yer alan Tianshou Dağı’nın üç yanı dağlarla çevrili ve güneye doğru bir boğazla açılan küçük bir vadisindedir. Bu mezarlıklar, 40 kilometrekarelik bir alanda düzenli şekilde dağılmıştır. Mezarlıklarda 13 imparatorun dışında 23 kraliçe ve birçok cariye, prens, prenses ve onlara eşlik eden saray hizmetçileri gömülüdür.

       “13 Mezarlık”, görkemli görünüşü, özgün güzellikleriyle Çin’in şimdiye kadar en iyi korunmuş olan mezarlık grubu olarak kabul edilmiştir. Bu mezarlıklardan en ihtişamlıları Changling Mezarlığı (İmparator Chengzu) ve Dingling Mezarlığı (İmparator Shenzong)’dır. Dingling Mezarlığı’nın yeraltı sarayının taş çatısının hâlâ sapasağlam olması, kanalizasyonunun günümüzde yine iyi işlemesi, eski Çinlilerin yeraltı mimarisindeki yüksek teknolojilerini açıkça yansıtmaktadır.

       Çin mezarlık mimarisinin en iyi korunmuş imparator mezarlıklarından biri olan Qing hanedanının Doğu Mezarlığı, 78 kilometrekarelik bir alanda kurulmuştur. Qing Hanedanı’nın beş imparatoru, 14 kraliçe ve 100’den fazla cariye buraya gömülmüştür. Özenle kurulan mezarlığın başlıca yapıları, çok ihtişamlı bir görünüme sahiptir.